Ontdek je stekje: alles wat je moet weten over planten stekken

Winterstekken, hielstekken, stengelstekken, kopstekken, bladstekken … Duizelt het je al? Na het lezen van deze stekgids weet je alles over planten stekken.

Het grootste voordeel van stekken is dat de plant die zo ontstaat hetzelfde is als de ouderplant. Hoe zit dat precies? In de plantenwereld bestaan twee manieren van voortplanting. De eerste manier is geslachtelijke voortplanting, wat gebeurt door zaadvorming na bestuiving. De plantjes die uit zaad ontstaan, hebben dus kenmerken van beide ouderplanten.

Bij ongeslachtelijke voortplanting zijn geen vader- en moederplant nodig. De planten kunnen zichzelf als het ware ‘klonen’, bijvoorbeeld vanuit een stukje blad, stengel of wortel. Dit wordt ook wel vegetatieve vermeerdering genoemd. Het stekken van planten is een manier van vegetatieve vermeerdering, net als bijvoorbeeld afleggen of scheuren.

Iedere week handige tuintips, checklists en inspiratie in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Er zijn veel verschillende manieren van stekken, en al die manieren hebben hun eigen naam. Meestal heeft die naam betrekking op het deel van de plant dat je gebruikt voor de stek. Denk aan wortelstekken, bladstekken of stengelstekken.

Stengelstekken worden echter nog verder ingedeeld naar de leeftijd van het stekmateriaal, (zoals semi-rijpe stekken of houtstekken) of naar het gedeelte van de stengel dat wordt gebruikt (zoals kopstekken of tussenstekken).

Maak snel meer planten door delen van de stengels te stekken. Hoe dat werkt en welke planten geschikt zijn, ontdek je hieronder:

Een van de populairste en makkelijkste vormen van planten stekken zijn kopstekken. Deze vorm van stekken wordt ook wel scheutstekken of zomerstekken genoemd. Dit zijn stekjes van het snelgroeiende bovenste deel van de stengel, ofwel de kop. Je snijdt of knipt een stuk van ongeveer 10 cm van een niet-bloeiende stengel af. Snijd ook de onderste bladeren af om vochtverlies te voorkomen. De stengel van de stek zet je dan tot ongeveer een derde in wat grond in een pot. Je kunt in een pot meerdere stekjes kwijt door ze aan de randen te zetten.

Bij het maken van hielstekken knip je niet een stuk van de stengel af, maar trek je voorzichtig een zijscheut van circa 10 cm lang van de stengel. Dat doe je zo dat er onderaan een klein ‘hieltje’ van de stengel blijft zitten. Het hieltje snijd je dan iets bij om de resterende zachte bast te verwijderen. Hielstekjes zijn geschikt voor houtige planten (maar geen bomen) met stevige takken (zoals de vlier) of oude planten die niet meer in topconditie zijn. De hiel bevat veel groeihormonen (auxine), wat helpt bij het sneller wortelen van de stek.

Een tussenstek maak je van een deel van de stengel met blad, maar de stek heeft geen kop. De onderkant van de stek knip je af tussen twee bladknopen, dus de nieuwe wortels groeien uit de ‘normale’ stengel. Het voordeel van tussenstekken is dat je meer stekjes kunt nemen uit één langere stengel, maar ze wortelen vaak wat minder snel dan veel andere stekken, dus ze zijn niet geschikt voor alle planten.

Bij stengelstekken snijd je de stek niet bij een knop of bladoksel af, maar snijd je jonge scheuten helemaal aan de grond af, zo dicht mogelijk bij de wortel. Vaak zit op die plek een lichte verdikking en moet je hier doorheen knippen. Op die manier zit er een stukje van de ouderplant onderaan de stek. Bij planten waarvan de takken hol worden, zoals ridderspoor en lupine, is dit de enige manier om ze vegetatief te vermeerderen.

Meer lezen: Stekken in april: dit is waarom je nú stengelstekken moet nemen

Stekken van (delen van) plantenstengels worden op verschillende momenten gemaakt. Sommige stekjes slaan namelijk beter aan als je ze maakt van heel jong of juist houtig materiaal. Zo zit dat:

De verse aanwas van zomerplanten die hun voorjaarsgroeispurt hebben, kun je vaak uitstekend gebruiken om te stekken. Dit geldt bijvoorbeeld voor heel veel vaste, kruidachtige planten zoals pelargoniums en fuchsia’s (foto). Ook stengelstekken kun je nu prima nemen, bijvoorbeeld van je voorgetrokken dahlia’s of van ridderspoor (Delphinium). Zachte stengels van zomerbloeiende struiken kun je stekken zodra ze in het voorjaar flink groeien. Denk bijvoorbeeld aan hortensia’s, vlinderstruiken en Hibiscus. 

Halfrijpe stekken van bladverliezende struiken neem je tussen midzomer en begin herfst van de aanwas van dit seizoen, na de bloei. Het materiaal is deels rijp, maar nog niet houtig. Dit werkt vaak goed bij planten die lastiger uit onrijp materiaal te stekken zijn, zoals bruidsbloem (Deutzia, foto), weigelia en boerenjasmijn. Ook van groenblijvende struiken, zoals veel coniferen, buxus en Hebe kun je semi-rijpe stekken maken.

Winterstekken ofwel houtstekken maak je van rijp (dus verhout) stekmateriaal. Dit werkt goed met veel bladverliezende bomen en (fruit)struiken, zoals wilgen (Salix), leden van de Prunus-familie en bessen- en frambozenstruiken.

Meer lezen: Winterstekken nemen? Probeer het met deze struiken en bomen

De stengeldelen worden het vaakst ingezet om nieuwe planten uit op te kweken, maar in sommige gevallen kun je ook andere delen van de plant gebruiken als stekmateriaal.

Ook van de wortels van bepaalde planten kun je stekken maken. Je hebt er waarschijnlijk al ervaring mee, want sommige woekeraars (zoals kweekgras) kunnen uit slechts een stukje wortel opnieuw uitgroeien. Maar bij gewenste tuinplanten kan wortelstekken ook vaak. Snijd een stuk van een dikkere wortel tijdens de winterrust in een aantal stukken en leg ze in een laagje grond. Geef water, houd vochtig en wacht op je nieuwe plantjes.

Meer lezen: Planten stekken uit een stukje wortel? Dat doe je zo!

Een aantal planten kun je uit een (stuk van een) blad stekken. Dat geldt vooral voor allerlei soorten vetplanten, maar ook bijvoorbeeld voor bladbegonia’s. Wanneer de plant actief groeit, kun je bladstekken nemen. Zorg dat het stekmateriaal goed contact maakt met de grond en houdt het vochtig. Al snel zullen er dan vanuit het blad nieuwe scheuten, knoppen en wortels ontstaan. Het originele blad valt meestal weg zodra het nieuwe plantje goed groeit.