Complete plantengids: hortensia

Hortensia’s zijn zulke klassieke planten dat iedereen ze wel kent. Een boerenerf zonder boerenhortensia’s kun je je haast niet voorstellen. Ook past een hortensia goed in een cottagetuin. Alles wat je wil weten over de hortensia, vind je op deze pagina.

Een hortensia is een bladverliezende, winterharde struik. Als de plant bloeit, zie je opvallende en voor veel mensen herkenbare bloemschermen. Deze bloemen zijn er in verschillende vormen: van grote ballen tot kegelvormig. 

De wetenschappelijke naam voor hortensia is Hydrangea. Herken je daar al het woord hydro in? Dat komt veel voor in woorden die met water te maken hebben, en is afgeleid van het Griekse woord ‘hudoor’, dat ‘water’ betekent. Je kunt wel raden hoe dat komt: hortensia’s houden van water.

We kunnen ze niet meer wegdenken van de boerenerven van de Lage Landen. Maar wist je dat ze oorspronkelijk uit Azië komen?

Iedere week interessante, handige en inspirerende plantenartikelen in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Hortensia’s zijn giftig voor katten, honden en paarden. Over het algemeen weten dieren heel goed waar ze niet aan moeten knabbelen. Het kan dus geen kwaad om hortensia’s in je tuin te zetten als je huisdieren hebt. Je kunt hortensia’s gewoon hanteren zonder handschoenen, maar je moet de plant niet opeten.

Er zijn veel verschillende variëteiten hortensia’s. Zo bestaan er kleine, compacte varianten die het goed doen in kleine tuinen of zelfs in potten, maar ook grote planten. Met andere woorden: er is een hortensia voor elke tuin – en er is bijna altijd een hortensia te vinden die past bij jouw smaak. 

Bekende hortensia’s zijn de Hydrangea arborescens ‘Annabelle’, Hortensia macrophylla (boerenhortensia) en Hydrangea anomala subsp. petiolaris (een klimhortensia).

Lees ook:Een complete verzorgingsgids voor klimhortensia’s

Er zijn hortensia’s in verschillende kleuren. Het bekendste zijn de witte, roze en blauwe hortensia’s. Maar er zijn ook tweekleurige bloemen of bloemen die met de seizoen mee verkleuren. 

Roze en blauwe hortensia’s kunnen verkleuren als je grond van samenstelling verandert. Is de grond zuur (een lage pH-waarde), dan worden de bloemen blauw. Als de grond juist basisch is (een pH-waarde hoger dan 7), worden de bloemen roze.

Een opvallende kleur is die van de Hydrangeapaniculata ‘Limelight’, met limoengroene bloemen die vervolgens crèmewit en roze worden.

Hortensia’s bloeien vanaf de lente tot in het najaar: van april tot en met oktober. Er zijn zelfs varianten waarbij de uitgebloeide bloem eruitziet alsof hij nog steeds bloeit. Pas als het gevroren heeft, worden die bloemen lelijker. 

Wanneer jouw specifieke hortensia bloeit, is ook afhankelijk van of jouw variëteit bloeit op tweejarig of nieuw hout. Sommige varianten bloeien zelfs op beide soorten hout, waardoor ze twee keer bloeien. 

Verwelkte bloemen laat je gewoon aan de plant zitten – in tegenstelling tot veel andere planten. De bloemen beschermen de plant in de winter tegen kou en vorst.

Het beste moment om hortensia’s te planten is in het voorjaar of in de herfst, wanneer de grond al of nog warm is, en vochtig. Het zou ook kunnen in de zomer, maar dan moet je er wel voor zorgen dat de grond vochtig genoeg is. Maar met het oog op droogte en hittegolven, is dit geen aanrader.

Afhankelijk van het type hortensia, plant je ze met 1 tot 1,5 meter onderlinge afstand. Wil je een border vullen met hortensia’s, dan plant je er 1 tot 3 per vierkante meter. Maar dit aantal is sterk afhankelijk van de soort die je plant. Kijk hiervoor goed naar je variëteit en wat de kweker daarvoor aanraadt. 

Om te zorgen dat de grond genoeg vocht vasthoudt, is het verstandig om organisch materiaal door de grond te mengen voordat je hortensia’s plant. Denk aan oude mest of compost. 

Geef de planten voor het planten ruim water, ongeveer een uur voordat je ze uit de pot haalt. Plaats de hortensia net zo diep als de plant in de pot stond, maar niet dieper. Water de plant goed in. 

Na het planten mulch je de grond, bij voorkeur met bladaarde – maar je zou ook weer compost of oude mest kunnen gebruiken. Dit houdt extra vocht vast. Desondanks moet je zeker tijdens de eerste lente en zomer goed in de gaten houden of de grond nog vochtig genoeg is –  en wanneer nodig de plant water geven. 

Als je een hortensia op een andere plek wil zetten, doe je dit het beste in de herfst, op een moment dat de plant niet meer groeit, maar de grond nog wel warm is. Op die manier is de kans het grootst dat de plant goed wortelt. Hoe je hortensia’s kunt verplanten, lees je in dit artikel.

Hortensia’s in pot zet je ook in de halfschaduw. Let erop dat je specifieke soorten kiest die geschikt zijn voor de pot. Er zijn ook hortensia’s die te snel groeien, en te veel water nodig hebben, waardoor een pot niet de beste keuze is. Houd er rekening mee dat potten sneller uitdrogen, en je hortensia in pot dus veel water nodig heeft.

Als je een algemene richtlijn moet geven voor hortensia’s, denk dan aan halfschaduw. Niet te zonnig, niet te schaduwrijk. In dat geval kun je ook beter plekken op het zuiden vermijden, zeker als de grond erg droog is. 

In de botanische naam Hydrangea herken je het woord voor water, hydro. Dus ja: hortensia’s houden van water. Ze doen het goed in vochtige, waterdoorlatende grond en halfschaduw: niet te zonnig, maar zeker ook niet te veel schaduw. Vermijd plekken op het zuiden, zeker als de aarde erg droog is. 

Voor een schaduwrijke plek, bijvoorbeeld bij een muur op het noorden, kun je het beste voor een klimhortensia gaan. De jonge scheuten zijn gevoelig voor vorstschade.

In de meeste grondsoorten zal hortensia het goed doen. De pH-waarde van de grond kan de kleur van sommige bloemen beïnvloeden. Sommige bloemen die normaal gesproken roze zijn, worden blauw als de grond zuur is.

Je kunt ervoor kiezen om een hele border te vullen met hortensia’s, of een hortensia als solitaire plant in een border te zetten. Je hebt grotere en kleinere hortensia’s. De grote varianten zet je bij voorkeur achteraan een border, de kleinere planten kunnen ook in het midden staan.

Wanneer je een hortensia snoeit, is afhankelijk van om welke soort hortensia het gaat. Pluimhortensia’s en annabellen snoei je in maart of april. Boerenhortensia’s en berghortensia’s snoei je net iets later, in april of mei. Vervolgens is het de beurt aan de klimhortensia’s, die je pas in de zomer, na de bloei snoeit. Overigens snoei je fluweelhortensia’s en eikenbladhortensia’s wel in het voorjaar, maar slechts lichtjes.

Boerenhortensia’s, pluimhortensia’s en annabellen snoei je in 4 stappen:

Lees ons uitgebreide artikel over het snoeien van hortensia’s als je hiermee aan de slag gaat.

Uitgebloeide bloemen verwijder je dus niet zodra je uitgebloeid raken. Ze beschermen de plant tegen vorstschade.

Omdat hortensia’s zo van vocht houden, zijn ze extra kwetsbaar tijdens hittegolven en droge periodes. Scherm ze tijdens zulke periodes af van felle zon, om verbranding en verdroging te voorkomen. Hortensia’s in potten kun je gemakkelijk naar de schaduw verplaatsen. Hortensia’s in borders kun je beschermen door schaduwdoeken te spannen of vliesdoek te gebruiken.

Zijn er bloemen en bladeren van je hortensia verbrand? Hoewel je uitgebloeide bloemen niet zomaar mag snoeien, kun je wel snoeien als ze verbrand zijn. Wacht eerst tot de droge periode voorbij is, daarna zie je pas goed welke delen van de plant de droogte niet overleefd hebben. Vervolgens kun je de aangetaste delen snoeien. Wees hier wel voorzichtig en terughoudend in, snoei zo weinig mogelijk weg.

Wil je van je hortensia méér hortensia’s maken? Gelukkig is het niet moeilijk om een Hydrangea te stekken, ofwel te vermeerderen. Dit doe je later in de zomer, door halfrijpe stekken te nemen van de nieuwe groei. Ga de volgende stappen af:

Lees dit uitgebreide stappenplan voor het stekken van hortensia’s voor de volledige beschrijving.