Lavendel: planten, stekken, soorten en meer

Met lavendel haal je een mediterraans vleugje in je tuin. Deze groenblijvende struik staat bekend om zijn heerlijk geurende blad en bijvriendelijke bloemen. Met deze kweekgids weet je straks precies hoe je de plant verzorgt. 

Lavendel past in allerlei verschillende tuinen. Van wilde tuinen tot cottagetuinen en zelfs formele tuinen: er is altijd een plekje te vinden voor de plant. Bijvoorbeeld onder heesterrozen, als laagblijvende lavendelhaag of in potten op een zonnig terras.

Er zijn veel verschillende soorten lavendel, dus er is altijd een soort te vinden voor jouw situatie en voorkeur. Bekend zijn natuurlijk de paarse bloemen, maar wist je dat er ook een witte soort bestaat? Ook de vorm van de bloem varieert, net zoals het blad. Sommige soorten hebben zilvergrijze bladeren, terwijl andere eerder groen zijn.

Ook zijn er verschillen in winterhardheid. Heb je niet de mogelijkheid om je lavendel bij vorst goed te beschermen of naar binnen te halen, kies dan voor bijvoorbeeld Lavandula angustifolia, ook wel ‘echte lavendel’ of ‘gewone lavendel’ genoemd. ‘Hidcote’ is hiervan een bekende variëteit. Lavandula dentata (Franse lavendel of tandlavendel) en Lavandula stoechas (kuiflavendel) zijn minder winterhard en leven over het algemeen ook korter.

Iedere week interessante, handige en inspirerende plantenartikelen in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Winterharde lavendelsoorten (Lavandula angustifolia en Lavandula x intermedia) kunnen temperaturen tot ongeveer -15°C aan. Deze groenblijvende struiken kunnen daarom het hele jaar door in de tuin blijven staan. Halfharde lavendels, zoals de kuiflavendel, bloeien lang, maar overleven de winter misschien niet.

Daarnaast bestaan er ook hybriden. Deze hebben Lavandula angustifolia en Lavandula latifolia als ouders. Deze heten ‘lavandin’ en zijn robuuster dan andere lavendels. Daardoor zijn ze ook beter bestand tegen nattere bodems en koudere winters. Ze zijn wat groter dan de klassieke lavendel en bloeien langer. Populaire hybride lavendels zijn Lavandula x intermedia ‘Edelweiss’ en Lavandula x intermedia ‘Grosso’.

Lavendel gedijt goed op een open plek in de volle zon op een goed drainerende grond. Lavendel houdt het meest van neutrale tot alkalische grond. Heb je zure grond, plant dan Lavandula stoechas. 

Halfharde en tere lavendelsoorten, zoals Lavandula stoechas, kun je het beste op een beschutte plek of in potten kweken. Zo verplaats je ze in de winter gemakkelijk naar een lichte, luchtige vorstvrije plek.

De beste tijd om lavendel te planten is in het voorjaar, van maart tot en met mei. Het is een aanrader om de drainage in de grond te verbeteren, zeker als je tuiniert op zware grond. Strooi voor het planten grit of brekerzand in het plantgat. Ook kun je ervoor kiezen om de planten op een kleine verhoging te planten, zodat water wegstroomt en niet blijft staan. Plant de lavendel op dezelfde diepte als in de pot, vul het gat aan en duw stevig aan. Vervolgens geef je de plant goed water. 

Wil je lavendel in potten planten, kies dan terracotta potten met gaten onderin. Vul ze met hydrokorrels en meng (turfvrije) potgrond eventueel met wat brekerzand om de afwatering te verbeteren. Plaats de potten op een zonnige plek met zo min mogelijk schaduw.

Lavendel is geen langlevende plant. Verwacht dat tere soorten ongeveer vijf jaar oud worden. Als ze goed gesnoeid worden, kunnen winterharde soorten ongeveer 15 jaar oud worden (in sommige gevallen zelfs 20 jaar).

Lavendel snoeien doe je na de bloei, dat is zo rond augustus of september. Kies een moment waarop de bloemen nog geen zaad zetten. Dat betekent dat je af en toe nog een mooie bloem afknipt. Dat is niet erg. Het belangrijkste bij het snoeien van lavendel is dat je niet in het oude hout snoeit, anders heb je kans dat de plant niet meer opnieuw uitloopt.

Pluimlavendel, Lavandula stoechas, snoei je nadat de eerste bloemen zijn uitgebloeid, maar niet later dan begin september. De minder winterharde lavendelsoorten, zoals Lavandula denata, snoei je alleen als de planten kaal worden. 

Tip! Leg wat van de gesnoeide lavendeltakken in de groene kliko. Hiermee kun je op een natuurlijke manier vliegen en maden weren. Lees ook: Met deze 5 planten houd je je kliko vrij van maden

Lavendel stekken is een goede manier om nieuwe planten te maken. Merk je dat je huidige lavendel minder mooi wordt? Stek je planten, zodat je hem kunt vernieuwen. Ook heb je de kans dat je lavendel strenge winters kwijtraakt. Door vooraf te stekken, heb je alvast een voorraadje nieuwe planten.

Stek je planten tussen juni en augustus, zodat de stekken nog voldoende tijd hebben om te wortelen voordat het winter wordt. In ons artikel over lavendel stekken vind je een uitgebreid stappenplan en uitleg over waar je op moet letten bij het stekken van lavendel.

Plant in het najaar lavendel in een haag, bijvoorbeeld langs een pad. Dat verspreidt een heerlijke geur bij het langslopen, en is een lekker buffet voor insecten. Een lavendelhaag maken is niet moeilijk. Plant voor een strakke lijn de planten op een rij met zo’n 40 cm tussen de planten. Wil je de heg iets minder strak, zet ze dan verder uit elkaar.

Lees ook: Een lavendelhaag planten doe je zó

Een veel voorkomend probleem bij lavendel is dat ze erg lang kunnen worden, daarbij weinig bloemen dragen en aan de onderkant sterk verhouten. De reden hiervoor is te weinig of verkeerde snoei.

Lavendel is niet giftig voor mensen. Wel zou je allergisch kunnen zijn voor de etherische oliën die de plant bevat. Lavendel is wel giftig voor huisdieren zoals katten en honden. Insecten zijn juist dol op lavendel.

Er zijn veel mooie soorten lavendel. Hieronder een paar voorbeelden.

Lavendel ‘Hidcote’ is niet voor niets een van de bekendste lavendelsoorten. Het is een compacte soort Engelse lavendel met donkerpaars-blauwe bloemen. Deze winterharde lavendel is ideaal voor beplanting in borders of als laagblijvende haag. Een compactere variant is de Lavandula angustifolia ‘Munstead’.

‘Lady Anne’ is een compacte soort Engelse lavendel, die ongeveer 45 cm hoog wordt. De bloemen zijn lichtroze en geuren licht. Winterhard en goed te combineren met paarsbloemige lavendel. Beter verkrijgbare lavendelsoorten die lijken op ‘Lady Anne’ zijn bijvoorbeeld Lavandula angustifolia ‘Loddon Pink’ of de Lavandula angustifolia ‘Miss Katherine’.

Lavandula angustifolia ‘Lullaby Blue’ heeft rijke, paarsblauwe bloemen. Met een hoogte van ongeveer 60 cm is het een goede keuze als je een stevige lavendelhaag zoekt. Zoals alle lavendels is hij zeer geschikt voor bestuivende insecten. Varianten zoals Lavandula angustifolia ‘Beate’, ‘Imperial Gem’ of ‘Contrast’ lijken op ‘Lullaby Blue’, maar zijn beter verkrijgbaar in Nederland en België.

Zoals de naam al doet vermoeden, is ‘Little Lottie’ een dwergsoort van Engelse lavendel, die ongeveer 30 cm hoog wordt. Ze heeft lichtpaars-roze bloemen en groen-grijs blad. Een goed verkrijgbare lavendelsoort die lijkt op ‘Little Lottie’ is Lavandula Angustifolia ‘Rosea’.

‘Willow Vale’ is een krachtige variëteit van kuiflavendel met prachtige aren van paarse bloemen. Zoals de meeste lavendels heeft ze grote en opvallende schutbladeren. Kop de bloemen als ze uitgebloeid raken. In Nederland en België zijn verschillende varianten van de vlinderlavendel verkrijgbaar die lijken op de ‘Willow Vale’.

Zoals alle Lavandula x intermedia-hybriden is ‘Edelweiss’ een grotere, robuustere variëteit, met bredere bladeren en langere bloemstelen. Hij bloeit sneeuwwit en is een uitstekende snijbloem.

‘Grosso’ wordt door velen beschouwd als de lekkerst geurende soort van alle lavendels en wordt vaak gekweekt als snijbloem. Staat goed in combinatie met rozemarijn en tijm, die onder vergelijkbare omstandigheden groeien.