Boom snoeien: hoe doe je dat en wanneer?

Elke tuin verdient een boom. Is het niet vanwege het mooie blad dat schaduw biedt of de inkijk beperkt, dan wel vanwege de bloemen of smakelijke vruchten. Maar wanneer en hoe kun je bomen het beste snoeien? En wat heb je hiervoor nodig? Wij hebben de beste snoeitips voor je op een rij gezet.

Wanneer je een boom het beste kunt snoeien, valt samen met de leeftijd en soort boom. In het algemeen is de beste snoeitijd van een boom de periode waarin hij van nature zijn blad of hout afstoot, oftewel in de winter: van november t/m februari. De meeste volwassen bomen verdragen het hele jaar door echter wel een lichte snoei. Kies in elk geval een droge dag uit en snoei niet met strenge vorst.

Bomen die hevig ‘bloeden’ kun je beter niet snoeien in de winter, omdat de sapstroom dan juist op gang komt, zoals bij een berk, haagbeuk, esdoorn, populier of notenboom. Ook kan een boom in een bepaald jaargetijde vatbaarder zijn voor ziekten, zoals steenvruchten, die je beter niet in de winter maar in de zomer snoeit. Kijk dus altijd naar de snoeitips voor individuele bomen. Onderaan dit artikel vind je een lijstje met populaire bomen en wanneer (en hoe) je ze snoeit. Ook een leestip is het artikel ‘Wanneer moet je snoeien? Dit zijn de vuistregels‘.

Je bereikt je het beste snoeiresultaat door het juiste gereedschap te gebruiken. Dit kun je goed gebruiken bij het snoeien van bomen:

Voor zachte groei en voor takken met een dikte van max. 1 cm. Houd het dunste blad van de snoeischaar dicht bij de knop of oksel waarop je knipt. Niet wrikken.

Voor takken die dikker zijn dan 1 cm maar die nog goed in de ‘bek’ van de takkenschaar passen. Neem er eentje met lange en/of telescopische handvatten, want dat is handig voor takken die onbereikbaar zijn met de ladder. Niet wrikken.

Een snoeizaag met een gebogen blad is handig voor het afsnijden van dikke, houtige takken, stompen, etc.. Uiteraard heb je hier ook elektrische varianten van, met extra snoeikracht.

Hiermee snijd je ruwe randen bij snoeiwonden weg. Gebruik een speciaal snoeimes met een rond lemmet, dat je nergens anders voor gebruikt en naderhand goed schoonmaakt.

Gebruik een ladder nooit alleen, in verband met de veiligheid. Er bestaan handige driepootladders, ideaal voor het snoeien van (fruit)bomen met vertakte kronen, waarbij je de ladder niet tegen de stam aan kunt zetten.

Waarom is het eigenlijk belangrijk om bomen te snoeien? Ze gaan toch gewoon van nature hun mooie gang? Dat klopt ook, je hoeft een boom niet per se te snoeien ‘om het snoeien’. Hieronder vind je 9 goede redenen, zoals het bepalen van de vorm of grootte. Voor jou zit er vast een goede reden (met een paar tips) tussen!

Door een jonge boom in de eerste paar jaar zorgvuldig te snoeien, bepaal je de vorm van de boom én geef je deze extra groeikracht. In de eerste twee jaar gaat in principe alle energie van de boom naar het ontwikkelen van een sterk gestel. Bind de hoofdtak aan zodat deze recht blijft groeien en haal zijscheuten weg die concurreren met de hoofdtak. Snoei vooral scheuten weg die beschadigd of ziek zijn. Laat zeker nog wat groen zitten, zodat de plant zichzelf van voedsel kan voorzien.

Vooral in de eerste levensjaren van een boom is vormsnoei belangrijk, zodat de vorm van je boom zo goed mogelijk uitkomt. Als de boom eenmaal groter is, hoef je alleen nog bij te punten. Bekende boomvormen zijn: open kroon op kale stam (bv. bij paardenkastanje of pruimenboom snoeien), halfstam (bv. bij Echte laurier snoeien, zie foto), zuilvorm met zijscheuten tot bijna aan de grond (bv. bij coniferen snoeien), een bossige meerstammige boom en de hangende treurvorm.

Heb je een snel groeiende boom in een kleine tuin staan? Dan wil je hem regelmatig insnoeien of knotten om de omvang compact te houden, zoals bij een lindeboom of plataan snoeien. Het beste houd je dit jaarlijks bij en zorg je ervoor dat je niet te dikke takken moet verwijderen. Je wil voorkomen dat je boom misvormd raakt en kwetsbaar wordt voor ziektes.

Het kan gebeuren dat je een boom een tijdje hebt verwaarloosd. Hij is te groot geworden en door het gewicht van de takken kan de stam gaan splijten, ziek worden en uiteindelijk doodgaan. Gelukkig kun je een verwaarloosde boom vaak met succes verjongen en weer mooi maken. Deze klus kun je het beste overlaten aan een professionele boomverzorger. Een vakman smeert de werkzaamheden uit over meerdere jaren: eerst wordt ongezond, dood hout en wortelopslag verwijderd, vervolgens wordt de boom uitgedund (niet meer dan een kwart per keer) en in vorm gebracht. Naderhand heeft de boom extra voeding nodig.

Geniet je vooral van de rijke bloei van jouw boom, zoals bij kersenbloesems of magnolia? Dan kun je de snoei hierop aanpassen. Bomen die in de nazomer en herfst bloeien, dragen bloemen aan de takken die in datzelfde jaar zijn gegroeid. Je snoeit ze dus in het voorjaar om de groei van krachtige scheuten te bevorderen die later dat jaar zullen bloeien. Bomen die in het voorjaar en in de zomer bloeien, dragen bloemen aan de takken die vorig jaar zijn gegroeid. Die snoei je dus na de bloei, zodat je volgend jaar verzekerd bent van bloei.

Fruitbomen of notenbomen brengen de lekkerste vruchten op als je ze zorgvuldig snoeit en leidt. Dat wil zeggen: voor een sterk gestel zorgen, de wortels snoeien, ouder en uitgeput hout verwijderen, scheuten de juiste kant op leiden en uitdunnen zodat er altijd voldoende zonlicht en lucht bij de vruchten kan. Fruitbomen hebben bovendien baat bij een extra zomersnoei, voor de beste vruchten en meer vruchtknoppen.

Welk hout je wegsnoeit en welk hout (eenjarig, tweejarig) de beste vruchten produceert, verschilt per fruitboom. Elke fruitsoort heeft een eigen specifieke onderhoudsnoei, om tot een mix te komen van vruchthout met verschillende leeftijden.

Bij leibomen of hagen is de groeirichting van takken belangrijk, en die help je een handje met een jaarlijkse snoeibeurt. Knip scheuten terug tot op een knop die in de gewenste richting wijst en snoei verticaal groeiende scheuten weg. Of vul bijvoorbeeld gaten op door takken een kant op te binden, zoals bij een leilinde snoeien. Een extra zomersnoei kan handig zijn om de vorm van de leiboom bij te werken.

Sommige bomen worden gesnoeid om speciale, decoratieve effecten te bereiken, zoals een bolvorm creëren op een onbegroeide stam, zoals bij het snoeien van de bolcatalpa (Catalpa bignoniodes). Of om lekker veel (decoratief) jong blad te laten opkomen zoals bij de eucalyptus of vederesdoorn. Andere bomen worden sterk gesnoeid of geknot om jonge scheuten met een grote sierwaarde te laten opkomen, zoals bij wilg knotten en kornoelje snoeien.

Het wegsnoeien van dood, ziek en beschadigd hout heeft een positieve invloed op de gezondheid van je boom. Zorg ervoor dat je je boom na het snoeien van voldoende voeding en water voorziet om zijn nieuwe groei mee te stimuleren. Bemesten en mulchen is daarbij cruciaal.

Heb je in kaart gebracht wat jouw boom nodig heeft? Ga dan aan de slag met deze 10 stappen voor het snoeien van bomen.

Bij het snoeien van een boom is het belangrijk om een goed plan te maken. Je verdiept je in de boom en zijn vorm, je zoekt het juiste gereedschap erbij en zorgt ervoor dat je de klus veilig kunt klaren. Dit kun je in veel gevallen zelf doen, maar wij raden het aan om een erg grote of verwaarloosde boom te laten snoeien door een professional, die het gewend is om in de hoogte te werken. Scheelt jou (of de toeschouwer) trillende benen.

Ga je zelf aan de slag? Kijk dan nog even in het lijstje met veelgemaakte snoeifouten, om misvorming en beschadiging te voorkomen.