Beuk of beukenhaag

De beuk (Fagus sylvatica) is een van de meest majestueuze Europese, inheemse bomen en is naast solitaire boom ook zeer geschikt als formele haag, omdat hij goed tegen regelmatig snoeien kan. De boom is bladverliezend, maar is desondanks ideaal als zichtafschermende haag vanwege de dichte, vertakte groei én het feit dat de verdorde bladeren meestal gedurende de winter op de takken blijven zitten. Deze verdwijnen pas vaak tot de nieuwe bladeren in de lente verschijnen. Lees alles over de beuk!

Beukenbladeren zijn 5-10 cm lang, ovaal van vorm met een lichtpuntige top en gegolfde randen. De stam is glad en grijzig. Jonge bladeren zijn lichtgroen en intens helder bij het uitlopen in de lente. Ook hebben ze dan zijdeachtige haartjes. In de loop van het groeiseizoen worden de bladeren donkerder groen en kleuren ze in de herfst geel tot oranjebruin. Volgroeide bomen dragen in de lente kleine groene bloemen, gevolgd door bruinachtige, borstelige capsules in de herfst, waarin de befaamde beukennootjes zitten (deze zullen in een haag overigens zelden vormen).

Zaailingen kun je goed herkennen aan de (enorme) kiembladeren. Het lijken wel schoteltjes met plantjes erop.

Verward tussen de beukenhaag en haagbeuk? Je bent niet de enige. We hebben het hier over twee verschillende bomen, die onder de hoofdgroep ‘napjesdragerachtigen’ vallen. 

De beukenhaag is een haag bestaande uit beuken (Fagus sylvatica). De beuk is onderdeel van de napjesdragerfamilie (Fagaceae), waar ook de zomereik en tamme kastanje bij horen.

De haagbeuk (Carpinus betulus) is een boom uit de berkenfamilie (Betulaceae), waar ook hazelaars, berken en elzen toebehoren.

Hoewel ze enigszins op elkaar lijken, zijn het dus twee verschillende bomen. Van beide bomen kun je een haag maken, je krijgt dan een beukenhaag (beuk) of haagbeukenhaag (haagbeuk).

Beuken zijn bomen, maar je kunt ze op verschillende manieren toepassen in de tuin.

Je kunt de beuk als solitaire boom planten. Deze kan dan een hoogte van minstens 25 meter bereiken. Hij krijgt een breed vertakte kroon van minimaal 15 meter doorsnede. Kortom: eentje voor een grote tuin. Het duurt wel vele jaren voordat hij deze grootte bereikt.

Kolomvormige varianten (fastigiata) hebben een smalle, piramidevormige groei. Liever iets anders? Je kunt de beuk ook in treurvorm verkrijgen. Deze blijven relatief laag en krijgen een brede kroon met hangende takken.

Als haag kan de beuk tot aan de grond begroeid raken. De hoogte is minimaal 120 cm en groeit jaarlijks gemiddeld tussen de 30-60 cm per jaar.

De beuk is ook geschikt als leiboomhaag met een stamhoogte van 100-150 cm en takken die geleid worden op een raamwerk tot ongeveer 300-400 cm hoog.

Er zijn zowel groen- als paarsbladige varianten van de gewone beuk die geschikt zijn voor heggen. De paarsbladige vorm (Fagus sylvatica ‘Purpurea’) staat algemeen bekend als de rode beuk. Als solitaire boom wordt de gewone beuk te groot voor de meeste tuinen, maar er zijn kolomvormige (‘Fastigiata’) en treurvormen van de beuk die veel compacter zijn.

Koop en plant de beuk, solitair of als haag, bij voorkeur in het rustseizoen (november – maart). De beste tijd is november, omdat de grond dan nog redelijk warm is. Bovendien is dit de tijd dat je kale wortelplanten kunt verkrijgen. Deze zijn goedkoper en hebben geen plastic potten.

Een beuk in pot kun je in principe het hele jaar door planten. Beuken groeien goed in elke redelijk doorlatende grond, in zon of halfschaduw.

Beuken groeien op veel soorten grond, zolang de drainage goed is. Langdurig natte voeten vinden ze niet fijn. Vermijd daarom vochtige of drassige grond, maar ook kustgebieden en (te) hete, droge omstandigheden zijn niet ideaal voor beuken.

Groenbladige beuk groeit goed in zon of halfschaduw. Paarse beuk kleurt het mooist in de zon, terwijl geelbladige vormen beter gedijen in halfschaduw, om verbranding van het blad te voorkomen.

Ben je weleens in een beukenbos geweest? Prachtig om te zien, zeker ook in de herfst. Is het je weleens opgevallen dat er onder de bomen eigenlijk niks groeit, op misschien wat varens na? Vrijwel geen planten vinden het fijn onder een beuk. Dit komt door het dichte bladerdek, wat het meeste zonlicht tegenhoudt. Ook bevatten beuken looizuur, wat de grond verzuurd en planten weinig kans krijgen om te gedijen. Om nog maar niet te spreken van het oppervlakkige wortelstelsel… 

Als je een beuk (solitair) aanplant, houd er dan rekening mee dat de planten eronder het niet gemakkelijk zullen hebben, maar er zijn opties.

Het planten van een beukenhaag hoeft niet moeilijk te zijn. Bovendien zijn het, als ze zijn aangeslagen, sterke planten.

Beuken groeien op de meeste soorten bodems. Als de bodem lichtvochtig is en er voldoende bodemleven is (dit kun je vaak zien aan de hoeveelheid wormen en andere bodemdieren die je tegenkomt), dan hoef je niet veel aan de bodem te doen. Zo niet, check dan deze twee opties:

Wanneer je een haag wilt aanleggen, kun je het beste tussen twee palen een touw spannen. Je hebt zo een rechte lijn die je bij het aanplanten kunt aanhouden. Voor een enkele haag heb je ongeveer tussen de 3-5 planten per strekkende meter nodig, afhankelijk hoe dicht je de haag wilt hebben. Wil je snel resultaat? Dan kun je ook een dubbele zigzagrij planten. Houdt 30 cm tussen de twee rijen. Je hebt wel twee keer zoveel planten nodig.

Nu je weet hoeveel planten je nodig hebt, kun je ze gaan aanschaffen. Koop planten het liefst als kaal wortelgoed in het najaar. Dit zijn doorgaans goedkopere planten en het scheelt in plasticverbruik, omdat ze zonder pot geleverd worden. 

Plant de beuken 25-45 cm uit elkaar, afhankelijk van de grootte van de plant en hoe snel een dichte haag gewenst is. Zoals hierboven uitgelegd, kun je er ook voor kiezen een dubbele haag aan te leggen. Plant op dezelfde diepte als waarin de plant eerder groeide. Druk de grond goed aan en geef water om de grond rond de wortels te laten inklinken. Tijdens het eerste groeiseizoen, geef bij droog weer tweemaal per week grondig water.

Tip van Kwekerij Arborealis: Snoei de haag terug tot 25-30 cm boven de grond. Hoewel dit tegenstrijdig klinkt, krijg je op deze manier een veel sterkere, volle haag terug dan wanneer je dit niet zou doen.

Blijft de groei achter in de zomer? Voeg dan een laagje organische mestkorrels toe en dek dit af met een laag mulch.

Wil je een beukenhaag verplaatsen? Dan kan dit in de periode van begin november tot eind maart, wanneer de plant in rust is. Het verplaatsen is niet zonder risico, er is kans dat de beuken op een nieuwe plek niet goed aanslaan of te veel zijn beschadigd. Dit hangt er ook vanaf of het om een jonge haag gaat of een oude: hoe jonger hoe makkelijker.

Als je een (nette) haag wilt houden, zul je onvermijdelijk moeten snoeien. Dit doe je op verschillende momenten. We leggen je het uit hoe je beukenhagen snoeit in dit artikel.

Om een beukenhaag gezond te houden kan het helpen om deze te bemesten. Zeker in een haag heeft elke individuele plant minder voedsel beschikbaar dan wanneer deze solitair zou staan. Bemesten doe je in maart, vlak voor het groeiseizoen. Gebruik hiervoor het liefst (biologisch) organische mestcompost en verdeel dit onder de haag.

Je kunt kiezen uit grofweg twee soorten beuk die je in een haag kunt aanplanten. Bijvoorbeeld de rode beuk (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) en de groenbladige, gewone beuk (Fagus sylvatica). Ook zie je vaak haagbeuk (Carpinus betulus) als haag. Dit is geen beuk maar een haagbeuk (zie hier).

Op de beuk kunnen verschillende plaagdieren afkomen, maar veroorzaken zelden schade en bestrijding is meestal niet nodig. Je kunt de wollige beukenluis tegenkomen (lichtgeel met een witte ‘pluizige’ bedekking) en is zichtbaar als een witte of grijze wasachtige poederlaag op de stam en takken.

We beantwoorden hieronder veelgestelde vragen over de beuk.

Wollige beukenluis lijkt op witte vlieg, maar is een andere soort die uitsluitend op beuk leeft. Zelfs grote aantastingen zijn meestal onschadelijk en vormen een belangrijke voedselbron voor wilde dieren, zoals lieveheersbeestjeslarven, sluipwespen en pimpelmezen.

Wollige beukenluizen produceren, net als andere bladluizen, een plakkerige honingdauw die de bladeren bedekt. Dit veroorzaakt geen blijvende schade aan de planten en hoeft niet te worden verwijderd.

Vanwege de oppervlakkige wortels van de beuk groeien maar weinig planten succesvol onder zijn dichte bladerkroon. Probeer klimop (Hedera), elfenbloem (Epimedium) of kleine maagdenpalm (Vinca minor) als bodembedekker. Je zou ook vrouwenmantel (Alchemilla), ooievaarsbek (Geranium), varens, wolfsmelken (Euphorbia) en ook (vroege) bloembollen kunnen aanplanten.

Maak je geen zorgen als je (nieuwe) beukenhaag in de lente nog bruine bladeren heeft. Beuk (vooral jonge planten en heggen) behoudt zijn dode bladeren in de winter. Waarschijnlijk doen ze dit om hun kwetsbare stam te beschermen tegen de zon: de stam van beuken kan gemakkelijk verbranden). Nieuwe bladeren verschijnen meestal rond april, maar dit kan afhankelijk van de weersomstandigheden zo laat zijn als in mei.