Vormsnoei van praktisch naar prachtig: 5 voorbeelden

Vroeger werden hagen vooral aangeplant om ongewenste bezoekers uit de tuin te weren. Niet zo spannend, maar in de late Middeleeuwen kwam daar al verandering in. Men kreeg het idee dat er met hagen decoratieve patronen gecreëerd kunnen worden. Zo zijn de zogenoemde knot gardens ontstaan in Engeland en Frankrijk. Naast het dienen van een natuurlijke afscheiding van tuingrenzen, biedt een haag ook bescherming van gewassen of als afscheiding van afzonderlijke tuinkamers binnen een groter geheel.

Daarnaast zijn hagen ook sierlijk: ze zorgen voor extra leven in de tuin, omdat vogels hier graag in nestelen en schuilen en bovendien prikkelen ze de nieuwsgierigheid en verwondering. Je weet immers nooit wat je achter een haag aan zult treffen. Spannend! Hoe kunnen we deze groene kunstvorm toepassen in de tuin?

Hagen zorgen voor overzicht en structuur in een tuin. In veel Engelse tuinen die aangelegd werden tussen de 18^e en de 20^e eeuw worden de hagen toegepast om tuinkamers te creëren: aparte tuindelen die van elkaar worden afgesloten door hoge hagen. Elke kamer kent een eigen beplanting en sfeer, wat voor een afwisselende tuin en optimale tuinbeleving zorgt.  De wereldberoemde tuinen van Sissinghurst Castle en Great Dixter zijn hier, elk op hun eigen manier, uitstekende voorbeelden van. Het is niet voor niets dat tuinreizen naar deze tuinen zo populair zijn, een perfecte inspiratiebron voor je eigen tuin!

De praktische groenblijvende hagen werden al in de Romeinse tijd strak vormgegeven of juist in glooiende golven gesnoeid en van daaruit kwam al de meest eenvoudige manier van vormsnoei – ook topiary genoemd – voort. Deze praktische hagen werden dus steeds meer en meer ook ingezet voor prachtige en verfraaiende doeleinden. Van daaruit ontstond vervolgens de ontwikkeling naar prachtigste vormen zoals bollen, driehoeken en spiralen tot ingewikkeldere vormen als vogels. Alles is mogelijk, mits de tuinman de gesnoeide haag goed in vorm weet te houden.

Een leuk voorbeeld zijn de taxusvogels die over de tuin van Hidcote Manor uitkijken. Een van de meest extreme, hoge en aparte snoeivormen vind je bij Powis Castle. De hagen hier zijn maar liefst 14 meter hoog, waardoor ze met een hoogwerker in vorm gesnoeid moeten worden. Een klus waaraan ruim twee maanden per jaar wordt gewerkt!

Vormsnoei kun je ook toepassen om elementen te complementeren. Dit is zeer goed uitgevoerd in de tuinen van Étretat (Normandië), waar het omringende groen de kunst versterkt. Maar ook rondom bomen of perken kan goed vormgegeven groen zorgen dat een border of boom veel meer tot zijn recht komt.

Een doolhof was oorspronkelijk een tuin (hof) waarin men kon verdwalen (dolen). In de 18^e eeuw floreerde het doolhof in Engeland. Het was hun versie van het Franse ‘bosquet’ en vooral gezien bij paleizen, kastelen en landgoederen. Een doolhof werd aangelegd met hoge hagen en bood daardoor de nodige privacy voor het koninklijk hof. Niet zelden werd het dan ook gebruikt door (met name) de heren om dames in beslotenheid te ontvangen. Tegenwoordig worden doolhoven nog steeds toegepast in de grotere tuinen en landgoederen. Zo kun je in Hampton Court nog door ‘the Maze’ dwalen. De hagen worden dan praktisch toegepast in een spelelement.

Gebaseerd op de knot gardens ontstond tijdens de Italiaanse renaissance de parterretuin, die ook wel broderietuin (een verfijnd borduurwerk) wordt genoemd. De lage hagen van de parterretuinen vormen sierlijke motieven waarin gekleurd grind, gekleurd steenslag of zomerbloemen staan. Het geheel vormt een vaak kleurrijk patroon dat vanaf het bordes van de landhuizen prachtig is om te zien. Parterretuinen functioneren dan ook vaak als blikvanger en pronkstuk. Het was in het verleden niet ongewoon om een wapenschild of koninklijk monogram te creëren, waarmee de rijkdom van de tuin én de eigenaar extra benadrukt werden. 

Eerder tipten wij al 5 Engelse tuinen die de ware tuinliefhebber zeker op zijn verlanglijstje van te bezoeken tuinen zou mogen noteren. Deze reizen zijn zeer goed te combineren als je inspiratie wil opdoen over vormsnoei. Zo kun je bijvoorbeeld de beroemde vormsnoei-vogels van Hidcote Manor aanschouwen op een van de tuinreizen naar de charmante Cotswolds. Deze tuin staat bekend als echte ‘Arts and Crafts’-tuin en werd in het begin van de 20^e eeuw aangelegd. Een bezoek aan het indrukwekkende slotgracht Helmingham Hall op onze tuinreis naar East Anglia met Cambridge is ook een absolute aanrader om je te vergapen aan de mogelijkheden die vormsnoei te bieden heeft. Zelfs het doolhof van Hampton Court is te bezoeken in een tuinreis naar het Hampton Court Palace Garden Festival.

Iets dichter bij huis is er ook topiary-kunst te bezoeken, zoals in eigen land op onze tuinreis naar Twente en Salland, waar we Erve Odinc aandoen. Een uniek stukje erfgoed wat al in 1381 in de archieven werd vermeld. Of natuurlijk de bijzondere vormsnoei van punt 3 in de tuinen van Étretat, zie daarvoor de tuinreis naar Normandië.

Wilt je ook mee op reis om inspiratie op te doen en deze levende kunstvorm misschien wel zelf toe te passen in jouw eigen tuin? Vraag dan gratis de brochure van Kupers Tuinreizen aan op www.kuperstuinreizen.nl.