Een moestuin met cachet: zo ontwerp je een potager

Bij een moestuin denk je misschien aan rijtjes met groenteplanten en eindeloos veel schoffelen … Maar dat kan ook anders! Zelfs in een klein hoekje van je tuin kun je namelijk een zogeheten potager of ‘siermoestuin’ aanleggen die het beste van de siertuin en de moestuin combineert.

Een potager (spreek uit: poo – taa- zjee) is een Franse term die ook wel vertaald wordt als … moestuin. Maar dat dekt de lading niet helemaal, want een potager legt veel meer nadruk op de sierwaarde van de moestuin. Een siermoestuin zou dus een beter vertaling zijn. Naast groenten en kruiden is er in een dergelijke moestuin veel ruimte voor (pluk)bloemen en een mooi ontwerp. Dus eigenlijk is een potager als een moestuin met een vleugje glamou: functioneel én mooi!

Een potager of siermoestuin is een mooie manier om zonder veel onderhoud eetbare planten te kweken in je eigen tuin. Ze zien er het hele jaar mooi uit, dus ze zijn perfect voor kleine tuinen. In een grotere tuin werkt het trouwens ook; dan maak je je potager gewoon wat groter.

Als je minder mobiel bent, is een potager een geweldige manier om toch te kunnen blijven tuinieren, omdat brede paden en verhoogde bedden prima in het ontwerp passen. En ook voor de biodiversiteit is het goed, want de diverse mix van kruiden, groenten en bloemen leveren veel nectar en stuifmeel voor insecten, en zaden voor vogels.

Meer lezen: Oosterse kruiden kweken: must-haves in de exotische kruidentuin

Iedere week dit soort inspiratie, handige (moes)tuintips en checklists in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Er zijn geen vaste regels voor het ontwerpen van een potager. Je bent dus behoorlijk vrij in je ontwerp. Denk aan elementen zoals prettige zitplekken, water, trellisschermen met klimplanten, compostbakken in een leuk design … Je kunt de plantenbedden op grondniveau houden of kiezen voor verhoogde bedden – afhankelijk van je wensen en budget. Er is slechts één belangrijke factor om rekening mee te houden: zorg dat je potager minstens de helft van de dag zon krijgt.

Meer lezen: Dit moet je weten over de soorten schaduw in je tuin

Met dit stappenplan geniet je binnen no-time van je eigen siermoestuin:

Meet de beschikbare ruimte op en ontwerp een patroon van bedden gescheiden door paden. Een symmetrische indeling is meestal het eenvoudigst. Denk aan L-vormige, driehoekige of rechthoekige bedden. Voor minder onderhoud maak je verhoogde bedden (spitten is dan niet nodig). Maak je bedden niet breder dan 120 cm, zodat je nog overal bij kunt.

Besteed aandacht aan het midden van je potager, zodat je altijd naar iets interessants geleid wordt. Dat kan eenvoudig zijn, zoals een rond perk met een vogelbadje, grote pot of zonnewijzer. Een grotere feature kan ook, bijvoorbeeld een pergola met klimplanten of een decoratieve waterpartij.

Met een omheining komt je siermoestuin mooier uit en het biedt bovendien bescherming tegen wind. En dat helpt weer bij het beschermen van je gewassen. Welke omheining je kies, hangt af van je wensen en budget. Met wilgentenen (soms zelfs gratis aan te komen na het wilgen knotten) vlecht je een hekwerk. Maar denk ook aan een formeel gesnoeide haag, leifruitbomen, een hek met paaltjes … Er zijn heel veel leuke mogelijkheden!

Meer lezen: Een schutting verbergen? 7 ideeën voor een mooier uitzicht

Maak onderling verbonden paden, zodat je ongeacht het weer altijd overal bij kunt. Verharde paden werken goed als het budget het toelaat. Grind of houtsnippers op een onderlaag van (biologisch afbreekbaar) onkruiddoek is goedkoper. Gras is een optie, maar je moet het regelmatig maaien, het kan modderig worden en slijt snel bij intensief gebruik. Maak je paden minstens 60 cm breed om er met een kruiwagen door te kunnen en comfortabel te werken.

Voeg verticale elementen toe zoals obelisken, bogen of pergola’s om veel groeiruimte voor klimplanten te maken. Er is op dit gebied van alles te koop, maar met wat handigheid maak je ook goedkoop of gratis klimconstructies, bijvoorbeeld van hazelaartakken, wilgentenen of bamboestengels.

Meer lezen: Tuinier de hoogte in! 7 groenten voor een verticale moestuin

Verhoogde bedden zijn ideaal voor een formele potager-tuin. Ze bieden veel voordelen: ze zijn makkelijk toegankelijk, je hoeft niet te spitten en als de basisgrond erg arm, droog of slecht drainerend is, kun je zelf grond toevoegen en toch meteen beginnen. Kies uit materialen zoals bijvoorbeeld onbehandeld hout (zoals douglashout), cortenstaal, gepoedercoat metaal of kant-en-klare systemen.

Miniatuurhaagjes zijn echte klassiekers in de potager-tuinstijl. Buxus is heel gebruikelijk, maar je kunt ook andere laagblijvende planten kiezen, of planten die je met een snoeibeurt laag kunt houden. Goede kandidaten zijn kattenkruid (Nepeta), lavendel, hysop, gamander (Teucrium) of tijmstruikjes.

Meer lezen: Dit zijn de 12 allerbeste alternatieven voor buxus

Veel groenten smaken niet alleen goed, maar zijn ook een lust voor het oog. Maak daar gebruik van en ga voor de meest decoratieve variëteiten. Kies bijvoorbeeld snijbiet met rode of regenboogkleurige stelen in plaats van de gewone groene. Ga voor slasoorten met gefranjerde of gekleurde bladeren, bladgroenten die je keer op keer kunt oogsten in plaats van planten die in één keer geoogst moeten worden, erwten en bonen met paarse (foto) of gele peulen, en courgettes met gele of ronde in plaats van groene, langwerpige vruchten.

Door de juiste soorten bloemen en groenten naast elkaar te kweken, kun je bestuivende of plaag-etende insecten lokken. Deze ‘goede buren’ zijn vaak eenjarige bloemen, zoals slaapmutsjes, korenbloemen, zonnebloemen, cosmea en Oost-Indische kers (foto). Voorbeelden van plaagwerende plantpartners zijn knoflook, uien, of bieslook naast wortelen om de wortelvlieg af te weren, en afrikaantjes bij tomaten om witte vlieg te misleiden.

Meer lezen: Combinatieteelt: 5 onmisbare goede buren in de moestuin

Veel fruitbomen, kruisbessen en bessenstruiken doen het goed in potager-tuinen. Lage leifruitbomen zijn een goede keuze voor afscheidingen. Je kunt ook struiken zoals loganbessen, taybessen, frambozen en bramen in waaiervorm leiden om ruimte te besparen. Planten die zure grond nodig hebben, zoals blauwe bessen, plant je gewoon in grote kuipen of potten met de juiste potgrond. En voor aardbeien is zelfs in de kleinste tuin wel plek.