10 prachtige soorten varens voor in de tuin

Varens zijn fantastische planten voor in de tuin en geven een dramatisch effect aan de (half)schaduwborder. Ze vragen weinig aandacht en groeien gemakkelijk. Sommigen zijn groenblijvend en anderen zullen elk jaar opnieuw opkomen: er zijn veel soorten varens waar je uit kunt kiezen. Varens hebben geen zaden, maar sporen en bestaan al meer dan 300 miljoen jaar! Een oerdegelijke plant dus.

Varens staan bekend als echte schaduwplanten en zijn dan ook vaak in het bos te vinden. Een aantal varensoorten kan meer zon en droogte verdragen. De meeste van deze schaduwminnaars vallen in het Dryopsis-familie.

Veel ‘bosvarens’ zien er een beetje uit als een omgekeerde badmintonshuttle en steken echt uit als een individuele plant in de border. In de schaduwborder kun je ze onder andere goed combineren met hosta’s, bergenia’s en akelei.

Varens komen in allerlei soorten en maten. Sommigen zijn felgroen en anderen kunnen zelfs grijs uitpakken. Bladeren die ‘uitrollen’, kunnen bezet zijn met prachtige bruine en zwarte ‘schubben’. In het najaar kunnen ze mooie herfstkleuren krijgen. Wij laten je 10 soorten varens zien die de show stelen in jouw schaduwtuin!

Iedere week dit soort tips in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

In het voorjaar komen de robuuste bladveren van de zwarte mannetjesvaren tevoorschijn. Deze felgroene deelblaadjes met donkere hoofdnerf zien er prachtig uit! Heb je genoeg ruimte in de tuin, dan staan ze extra mooi wanneer je ze in een groep aanplant.

Standplaats: Schaduw
Bodem: Vochtig tot droog, neutraal en humusrijk
Hoogte: 25-60 cm

De tongvaren is een van de vele inheemse varens die het ook goed kan doen in de tuin. Op natuurlijke standplaatsen houdt hij van vochtige schaduw en is het een kalkliefhebber.

Plaatsen bij een (oude) muur zal hem zeker goed doen en steekt ook nog eens prachtig af! Verder heeft hij weinig onderhoud nodig en is groenblijvende varen.

Standplaats: Schaduw
Bodem: Vochtig, basisch en kalkhoudend
Hoogte: 25-60 cm

Met recht een koninklijke naam. Deze inheemse varen kan groot uitpakken, tot wel 150 cm hoog. De bladveren zien er majestueus uit en zullen in de herfst bronsbruin verkleuren. In het voorjaar komt het frisse groen weer tevoorschijn.

Standplaats: Schaduw
Bodem: Vochtig, zuur tot neutraal en humusrijk. Ook op zand.
Hoogte: 25-60 cm

Deze hybride varen heeft prachtige zilverwitte bladveren in het voorjaar. In de zomer verkleuren deze naar zilvergroen. De paarse bladsteel contrasteert prachtig met de deelblaadjes.

Standplaats: (Half)schaduw
Bodem: Vochtig, neutraal en humusrijk.
Hoogte: 70-100 cm

Dit is een kleinblijvende wintergroene varen en in Nederland te vinden op oude muren, vaak in de stad. Door het verdwijnen van oud cement, wordt deze varen steeds schaarser. De steenbreekvaren is een prachtige varen die het liefst staat tussen een stapel oude bakstenen of op een muur. De plant heeft zeer weinig onderhoud nodig, maar moet niet overwoekerd worden door andere planten.

Standplaats: Schaduw
Bodem: Muurbewoner, liefst met oude specie
Hoogte: 5-35 cm

Deze is een van vele winterharde varens en heeft glanzende groene bladeren. De hele winter zullen de bladeren groen blijven. Het is een makkelijke plant en houdt vooral van humeuze grond.

Standplaats: (Half)schaduw
Bodem: Vochtig, neutraal en humusrijk.
Hoogte: 40-60 cm

Een van de sterkste varens die je kunt hebben in de tuin en groeit in veel omstandigheden. Deze varen is ook inheems in Nederland en België, waar je hem soms in grote getallen kunt aantreffen. De plant kan vrij fors worden, tot maximaal 150 cm hoog. Op muren blijft hij kleiner, tot ongeveer 35 cm.

Vroeger werd deze plant gebruikt als wormafdrijvend middel en wordt in het Duits ook wel ‘Wurmfarn’ genoemd. Hiervoor gebruikten ze de rhizomen (wortelstokken) en de onderste delen van de bladeren. Deze delen van de plant zijn dan ook giftig!

Standplaats: (Half)schaduw
Bodem: Vochtig, neutraal en humusrijk.
Hoogte: 35-150 cm

De bladeren van deze wintergroene varen zijn variabel van kleur, van groen- tot bruintinten. Hij blijft aan de kleine kant, tot maximaal 50 cm hoog. Deze kun je dus ook goed vooraan in de border zetten.

Deze varensoort behoort tot de Dryopteridaceae of Niervarenfamilie. Deze naam hebben ze te danken aan de sporenhoopjes onder de deelbladeren. De dekvliesjes (waaronder de sporen zitten) zijn niervormig. Mooi om daar eens in detail naar te kijken! Je kunt zo goed achterhalen welke andere varens tot dezelfde familie behoren.

Standplaats: Schaduw
Bodem: Vochtig, neutraal en humusrijk.
Hoogte: 40-50 cm

Ook een niervarenfamilie, met opvallende deelblaadjes! Deze lopen aan het eind uit in meerdere punten. Dit geeft een heel speels effect op je border. In de winter blijft deze meestal groen.

Standplaats: (Half)schaduw
Bodem: Vochtig, neutraal en humusrijk.
Hoogte: 60-120 cm

Op zoek naar iets heel anders en met een meer exotisch uiterlijk? De boomvaren is een prachtige varensoort uit Tasmanië. Zoals de naam al verklapt, groeit deze hoog, in een ‘boomvorm’. De stam neemt het meeste water op, meer dan de wortels. Je kunt het beste dus de stam bewateren.

In de winter verliest hij zijn bladeren bovenop de stam. In het voorjaar verschijnen deze weer. Elk jaar wordt de stam iets hoger, omdat het uit deze bladeren wordt opgebouwd.

Je kunt deze in de vollegrond zetten, maar omdat ze niet winterhard zijn moet je ze goed beschermen in de winter. Ze verdragen wel enkele graden vorst. Een grote pot zou een logischer keus zijn, omdat je deze in de winter kunt verplaatsen. Geef deze varen een plekje in de halfschaduw of schaduw.

Standplaats: (Half)schaduw
Bodem: Vochtig, neutraal tot zuur en humusrijk.
Hoogte: tot 400 cm, langzame groeier.

Varens aanschaffen kan soms prijzig uitvallen, afhankelijk van de soort en de hoeveelheid die je ervan koopt. Je kunt zelf ook varens vermeerderen door middel van sporen en broedbollen.