Inheemse plant: wilde akelei (Aquilegia vulgaris)

Al eeuwenlang worden in Europa akeleien in tuinen geplant. Akeleien behoren dan ook tot de bekendste tuinplanten en door veredeling zijn uit de wilde soorten nauwelijks meer herkenbare siervormen gekweekt. De locaties waar de wilde akelei van nature voorkomt zijn inmiddels zo zeldzaam dat de wilde akelei een van de meest bedreigde planten van de Nederlandse flora is.

Met inheemse planten help je de biodiversiteit enorm. Ze zijn prachtig, maar helaas niet zo bekend. In deze rubriek stellen we een inheemse plant zich aan je voor, in de hoop dat ze een plekje in jouw tuin krijgen. Ze zullen je niet teleurstellen!

Deze moderne en vaak veelkleurige hybriden met gevulde bloemen hebben niet de bekoorlijke eenvoud en schoonheid van de wilde akelei (Aquilegia vulgaris). Dat is een meerjarige plant uit de ranonkelfamilie (Ranunculaceae) en in Nederland de enige inheemse akeleisoort. 

De huidige Nederlandse naam akelei is ontstaan uit het Oudnederlandse ackeleia en acolie, wat teruggaat naar het Latijnse aquilegia. In diverse talen komen soortgelijke namen voor, zoals het Franse ancolie, het Deense akeleje en het Zweedse akleja. 

Wilde akelei heeft een voorkeur voor een zonnige tot licht beschaduwde plek en de bodem dient bij voorkeur matig droog en humusrijk te zijn. Op open plekken kan de plant zich gemakkelijk vermeerderen via zaad.

Aquilegia vulgaris wordt zo’n 40 tot 70 cm hoog en bloeit van mei tot juli. De bijzonder fraaie donkerblauwe, violetkleurige bloemen staan alleen aan de top van de stengels. Ze zijn door de gebogen bloemsteel overhangend, maar ze richten zich op na de bloeitijd. De bloemen doen het ook goed als snijbloem voor in een (wild)boeket. De bladeren hebben een opvallende vorm, zijn net als de bloemstelen kort behaard en zijn groenblijvend tot de eerste nachtvorst.

De trechtervormige ingangen zijn zo wijd dat een hommelkop er gemakkelijk in kan komen. De opvallende bloemen zorgen gegarandeerd voor bezoek van en bestuiving door diverse soorten hommels – met name hommels waarvan de tong lang genoeg is om bij de nectar te kunnen komen. Koninginnen van de tuinhommel (Bombus hortorum) hebben een tong van bijna 18-20 mm, de werksters van ruim 14 mm. De tong van de akkerhommelwerksters (Bombus pascuorum) hebben een gemiddelde lengte van bijna 9 mm.

Ook korttongige hommels bezoeken de bloemen, maar zij bijten een gat in de bloem om toch bij de diepliggende nectar te kunnen komen. Bij dit bloembezoek omzeilen ze de meeldraden en vindt er geen bestuiving plaats. Andere bijen maken ook gebruik van die gaten in mijn bloemen. 

Iedere week tips over biodiversiteit in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Opgelet! Wilde akelei kruist zeer gemakkelijk met gecultiveerde akeleisoorten. Als je de echte wilde vorm wilt behouden, moet je goed opletten bij het uitzaaien of planten van cultivars. De plant is goed te combineren met andere inheemse wilde planten zoals bosanemoon, gevlekte aronskelk, lievevrouwebedstro, dagkoekoeksbloem, gele dovenetel en ruig klokje.

Stichting NL Bloeit! kweekt bijzonder aantrekkelijke inheemse planten, soorten waar de wilde bijen, vlinders en heel veel andere insecten dol op zijn. In Nederland zijn er nog maar weinig van deze planten in het wild te vinden en jij kunt helpen door juist de inheemse planten in je tuin te zetten. Op een paar vierkante meter kun je al een prachtige wilde weelde creëren.