Goed voor de natuur: beplant je vijver met deze inheemse vijverplanten

Een beetje vijver kan natuurlijk niet zonder vijverplanten. Maar wil je de natuur écht een steuntje in de rug geven, kies dan inheemse vijverplanten. Daarmee doe je heel veel diertjes een groot plezier.

Door te kiezen voor inheemse vijverplanten, dus planten die van oorsprong hier voorkomen, maak je het ecosysteem van je vijver sterker. Deze planten en de insecten in je vijver zijn namelijk volledig op elkaars behoeften afgestemd, omdat ze al eeuwen (of nog veel langer) samenleven. En nog iets waar je misschien niet meteen bij stilstaat: niet-inheemse planten kunnen veranderen in invasieve exoten als ze per ongeluk in de natuur belanden. Daar hoef je met inheemse planten niet bang voor te zijn.

Vijverplanten bieden voedsel en schuilplekken aan allerlei dieren. Stengels, bladeren en wortels onder water leveren schaduw en bescherming voor kikkervisjes (foto) en larven. Moerasplanten zijn kraamkamers voor salamanders en stengels die boven het water uitsteken vormen een platform voor nimfen van libellen. Daarnaast houden zuurstofplanten het zuurstofniveau in het water op peil, en drijvende planten filteren het zonlicht en voorkomen zo de vorming van algen en eendenkroos.

Iedere week handige (moes)tuintips, checklists en inspiratie in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Met deze inheemse vijverplanten maak je je vijver niet alleen mooier, maar help je ook de biodiversiteit.

Het geslacht Hottonia is vernoemd naar de Leidse hoogleraar Pieter Hotton (1648-1709) en bestaat uit slechts twee soorten: Hottonia inflata, dat in Noord-Amerika voorkomt, en onze inheemse Hottonia palustris, ofwel de waterviolier. De bladeren van deze zuurstofplant groeien onder water, terwijl de bloemstengel boven de waterspiegel uitsteekt. Hij verdraagt vrij veel schaduw, maar geen zout. Doordat door polderbemaling het water in delen van Holland licht brak is geworden, is hij daar vrijwel uit de natuur verdwenen.

De 15-40 cm lange bladeren van de drijvende waterplant krabbenscheer (Stratiotes aloides) steken als zwaarden boven het water uit. Van najaar tot voorjaar zakt hij naar de bodem, om in zomer weer naar het oppervlak te drijven om te kunnen bloeien met zijn witte bloemen. In het wild houdt hij van niet te voedselrijke sloten en hij is gevoelig voor vervuiling.

Hydrocharis morsus-ranae, in de volksmond kikkerbeet genoemd, is een drijvende plant met hangende wortels en ronde bladeren die wel wat lijken op leliebladeren. In de zomer bloeit hij wit met een gele vlek op elk bloemblaadje. Hij overwintert als een slapend struikje op de bodem van de vijver.

Het moerasvergeet-mij-nietje is (zoals de naam al aangeeft) een moerasplant met een lange bloeitijd (mei tot september). Hij gedijt goed in natte grond, maar groeit zelfs als hij volledig onder water komt te staan. Hij groeit vaak uit tot grote matten die op het vijveroppervlak liggen. Watersalamanders gebruiken de bladeren om eitjes te leggen.

Pijlkruid doet het goed onder water op een diepte van 10 tot 50 cm. Hij heeft pijlvormige bladeren en mooie, witte bloemen in de zomer. Via zijn lange stengels kunnen de nimfen van libellen uit het water klimmen voor hun laatste metamorfose tot volwassen insect. Hoe dieper je Sagittaria sagittifolia plant, hoe grotere de bladeren zullen worden.

Ook al is beekpunge een snelle groeier, hij is makkelijk in toom te houden. Hij bloeit met kleine, blauwe bloemetjes met een wit hart. Hij staat het liefst aan de rand van een vijver, waar hij opgaat in de omringende tuin. Salamanders gebruiken de bladeren om eitjes te leggen.

De dotterbloemen is een moerasplant met hartvormige bladeren en mooie, gele bloemen die vol zitten met stuifmeel en nectar voor bestuivende insecten. Zijn lange stengels zijn, net als bij pijlkruid, nuttig voor nimfen van libellen om te klimmen naar de plek waar ze hun laatste metamorfose kunnen ondergaan.

Aarvederkruid is een zuurstofplant die onder het wateroppervlak groeit en ook op erg diepe plekken gedijt. Met zijn dichte, vederachtige groei is het een perfecte verstopplek voor kikkervisjes en andere ongewervelde waterdiertjes. In de zomer krijgt hij kleine, rode bloemetjes. Kweek in helder water.

Waterranonkel heeft twee soorten bladeren: vertakte, puntige bladeren die onder water zitten, en getande, gelobde bladeren die op het wateroppervlak drijven. Het is een kortlevende vaste plant die in mei bloeit met bloemen die lijken op een spiegelei.

De gele lis mag in een vijver met inheemse planten natuurlijk niet ontbreken. Deze moerasplant heeft hoge stengels waar libellenimfen graag gebruik van maken. Hij bloeit met felgele bloemen in de zomer. 

Watermunt is een moerasplant die zich thuis voelt in de modderige plekken langs de oevers van je vijver. De bladeren zijn ovaal, getand en geurend – net als bij ‘gewone’ munt. In de zomer bloeit het met groepen roze bloemetjes die druk bezocht worden door bestuivers.

De moerasplant Stachys palustris ofwel moerasandoorn draagt stengels met paarse bloemen die erg aantrekkelijk zijn voor hommels. Zet hem in de volle zon voor een goede nectarproductie.

Als vaste plant in een vochtige omgeving (zoals de oever van een vijver) is knikkend nagelkruid een mooie keuze. Hij draagt knikkende, roze bloemen met aantrekkelijke, paarse kelkblaadjes. Zet hem in volle zon tot halfschaduw.

De inheemse grote kattenstaart houdt van drassige bodems en is perfect voor een moerastuin of een vijveroever. Hij schittert met lange stengels met lichtpaarse bloemen die heel veel bijen en andere bestuivers lokken.

De koekoeksbloem houdt van vochtige weidegrond, maar staat ook graag aan de oever van een vijver. Vanaf mei bloeit hij met lieflijke roze of witte bloemen. Zet in de volle zon, maar houd de grond vochtig.