Wanneer gaan egels in winterslaap en hoe help je ze?

De egel, wie kent hem niet! Dit dier is een waardevolle gast in elke tuin. In de winter zijn ze in winterslaap en daardoor kwetsbaar en volledig afhankelijk van hun vetreserves. Lees wanneer egels in winterslaap gaan, waar ze dat doen en hoe je ze kunt helpen in de tuin.

Egels behoren tot de weinige zoogdieren die een echte winterslaap houden. Hun lichaamstemperatuur daalt sterk (tot zo’n 10 °C), waardoor lichaamsfuncties vertragen en energie wordt bespaard. Ze slapen niet de gehele winter door en kunnen tussendoor wakker worden, vooral wanneer de nachttemperaturen daarvoor hoog genoeg zijn. Soms is dit een enkel uurtje en soms enkele dagen.

Tijdens de winterslaap eten en drinken egels niet, ze teren op hun vetreserves, maar moeten op pad gaan voor voedsel en water als ze toch even wakker zijn. Daarom is het essentieel dat egels in de tuin voldoende natuurlijk voedsel vinden en is het fijn als je als extra hulp egels het juiste eten geeft in de winter.

Egels kiezen voor droge, beschutte en rustige plekken. Dat kan een stapel bladeren of takken zijn, een open composthoop of de ruimte onder een schuurtje. Ook een goed egelhuis maken kan helpen om ze een geschikte overwinteringsplek te bieden.

Controleer een egelhuisje in de winter nooit. Elke verstoring kost een egel kostbare energie en kan ervoor zorgen dat hij een nieuwe schuilplaats moet zoeken. Het plaatsen van een wildcamera kan wel een kijkje bieden, zonder dat ze hier last van hoeven te hebben.

Egels houden nooit winterslaap op een open, onbeschutte plek. Zie je een egel opgerold in het open veld die lijkt te slapen, dan is hij vrijwel zeker ziek of verzwakt. Pak de egel met stevige handschoenen op, leg hem in een hoge doos met een handdoek en houd hem warm met bijvoorbeeld een niet te hete kruik. Neem direct contact op met de dierenambulance.

Egels gaan, afhankelijk van de weers- en voedselomstandigheden, meestal vanaf november in winterslaap en komen hier weer uit vanaf ongeveer april. In zachte winters zullen ze vaker actief zijn.

Een egel slaapt niet onafgebroken. Het is normaal dat hij tussendoor wakker wordt en soms van overwinteringsplek wisselt. Juist daarom is het belangrijk om slapende egels niet te verstoren. Elke verstoring verbruikt energie, terwijl natuurlijk voedsel zoals kevers en rupsen in de winter schaars is.

De duur van de winterslaap verschilt per egel. Dit kan variëren van enkele weken tot meerdere maanden, afhankelijk van lichaamsconditie, buitentemperatuur en verstoring. Doorgaans hebben mannetjes een langere winterslaap dan vrouwtjes die ook jongen hebben.

Het komt regelmatig voor dat egels midden in de winter wakker worden en daarna opnieuw in winterslaap gaan, soms ook op een andere plek. Als tuinier kun je helpen door te zorgen dat er geschikt voedsel beschikbaar is wanneer een egel wakker wordt.

Met deze tips help jij egels in de tuin en loods je ze goed de winter door.

Het belangrijkste wat je kunt doen, is egels niet verstoren. Wees extra voorzichtig bij tuinwerkzaamheden in de herfst en winter, vooral rond composthopen, schuren en rommelhoekjes van snoeiafval waar een egel kan liggen te slapen. Dit geldt overigens ook voor dieren zoals amfibieën en tal van insectensoorten.

Verstoor je per ongeluk een egel, bedek hem dan direct weer met bladeren of ander isolerend materiaal. Zet wat kraanwater (geen melk!) en kattenbrokjes neer, zodat hij energie heeft om een nieuwe schuilplek te zoeken en weer in winterslaap te gaan.

Gebruik je een voederplek, blijf dan ook in de winter kleine hoeveelheden voer aanbieden. Controleer de voederplek om de paar dagen en vervang niet opgegeten voer wekelijks, om schimmels en ongewenste gasten te voorkomen.

Maak de tuin aantrekkelijk voor overwinterende egels met een blad- of takkenhoop, een open composthoop of een egelhuisje op een rustige plek. Hoe natuurlijker de tuin, hoe beter. Niet alleen vinden ze een geschikte plek, ook zorg je zo voor meer natuurlijk voedsel zoals bodemdieren en allerlei insecten.

In het voorjaar hebben egels veel voedsel nodig om aan te sterken. Zorg voor een tuin met inheemse planten, inheemse bomen, rommelhoekjes en een rijk bodemleven met wormen, kevers en rupsen. Eventueel kun je bijvoeren om ze extra te ondersteunen.

Zie je in de herfst of winter een egel overdag rondlopen of maak je je zorgen over een egel, neem dan altijd contact op met de dierenambulance of lokale dierenopvang voor advies. Als je de egel apart wilt houden, gebruik dan stevige handschoenen, zet de egel in een hoge doos met een handdoek en houd hem warm met een kruik (niet te heet) tot professionele hulp beschikbaar is.