Gardeners World 02/2025
Geef je tuin kleur!
Cover van

Deze 11 nuttige bodemdieren zijn onmisbaar voor jouw tuin (met foto’s)

Gewone duizendpoot (Lithobius forficatus)

De gezondheid van jouw planten en tuin is afhankelijk van hoe gezond je bodem is. En je bodem is gezond als deze veel leven bevat! We hebben het hier over microscopisch leven zoals bacteriën en schimmels tot aan mollen en alles wat hier tussenin zit. Wij laten je 11 kleine bodemdieren zien die zorgen dat jouw bodem gezond blijft én hoe je ervoor zorgt dat deze dieren het naar hun zin hebben.

Lees verder onder de advertentie

Herken deze 11 nuttige bodemdieren

Kom je deze dieren tegen tijdens het werken in de tuin? Laat ze dan lekker zitten! Ze maken het tuinieren makkelijker voor je en zorgen voor een natuurlijke balans.

1. Regenwormen

Grote blauwkopworm (Lumbricus terrestris)
Grote blauwkopworm (Lumbricus terrestris).
Foto: Wilhelm Zimmerling / Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

Dé regenworm bestaat niet. In Nederland en België komen ongeveer 25 soorten regenwormen voor! Deze beestjes zijn toch wel een van de kampioenen voor het verbeteren van de bodem. Naast dat ze de bodem luchtig houden en voeding verspreiden, zijn het ook fantastische snacks voor tuinvogels, mollen, dassen en amfibieën. Je hebt 3 typen die je tegen kunt komen:

  • Strooiselbewoners (vaak roodkleurig) aan de oppervlakte.
  • Bodembewoners (vaak grauw) tot 40cm diep.
  • De pendelaars (rode kop, grauwe platte staart), maken gangen tot wel 150cm diep.

Degene die je vaak ziet is de grote blauwkopworm (Lumbricus terrestris) en kan wel 30 cm lang worden!

2. Duizendpoten

Gewone duizendpoot (Lithobius forficatus)
Gewone duizendpoot (Lithobius forficatus).
Foto: Aiwok / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0

Als het woord ‘kriebelbeest’ ergens synoniem voor is, dan is het wel voor duizendpoten. Veel mensen gruwelen ervan: ze zijn snel en zien er bijzonder uit met hun vele poten.

Deze gepantserde dieren zijn echte jagers: vooral slakken, wormen en kleine insecten houden ze van. Het zijn goede plaagdierbestrijders en zorgen voor balans in de bodem (en daarboven). Veelvoorkomende soorten zijn de gewone duizendpoot (Lithobius forficatus) en de grote aardloper (Stigmatogaster subterranea).

3. Miljoenpoten

Dubbeloogje miljoenpoot (Nemasoma varicorne)
Dubbeloogje (Nemasoma varicorne).
Foto: AfroBrazilian / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0

Als een dier met ‘duizend’ poten nog niet voldoende voor je is, dan hebben we ook nog de miljoenpoot in de aanbieding! Miljoenpoten zijn géén roofdieren, maar eten voornamelijk (dood) organisch materiaal, zoals bladeren. Zo verwerken ze plantenresten en zorgen dat de voedingsstoffen hiervan vrijkomen voor planten. In Nederland en België vind je ongeveer 50 soorten. Het dubbeloogje (Nemasoma varicorne) kom je bijvoorbeeld tegen in de tuin.

4. Kevers

Gewone zwartschild (Pterostichus melanarius)
Gewone zwartschild (Pterostichus melanarius)
Foto: Aiwok / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0

Kevers bestaan uit een enorme groep dieren. In Nederland en België komen al meer dan 4000 soorten voor. Van lieveheersbeestjes tot vliegend hert. In de tuin vormen ze een belangrijke schakel in het ecosysteem: van plaagdierbeheersing tot voedsel voor andere dieren. Ook eten kevers (dood) plantaardig materiaal in de bodem en zorgen zo voor bodemverrijking.

In de bodem kun je bijvoorbeeld soorten loopkevers tegenkomen zoals de gewone zwartschild (Pterostichus melanarius) en ook vaak de larven van kevers, zoals van meikever (Melolontha melolontha).

Wekelijks biodiversiteit in de tuin?

Iedere week dit soort tips in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!
Ontvang elke week de handigste tips, verse tuininspiratie en speciale aanbiedingen.

5. Spinnen

Schorsmarpissa (Marpissa muscosa)
Schorsmarpissa (Marpissa muscosa).
Foto: Claudia / Pixabay

Iedereen kent wel de kruisspin, die vooral in de herfst in zijn grote wielweb zit. Ook op en in de bodem leven spinnen, soms met trechterweb maar meestal zonder web. Spinnen jagen op allerlei kleine diertjes en voorkomen zo plagen in de tuin. Bovendien worden ze ook gegeten door vogels, zoogdieren, (solitaire) wespen én andere spinnen. Je vindt in de tuin vaak de tuinwolfspin (Pardosa amentata) en mijn favoriet: de schorsmarpissa (Marpissa muscosa).

6. Pissebedden

Kelderpissebed (Oniscus asellus)
Kelderpissebed (Oniscus asellus).
Foto: Katja Schultz / Wikimedia Commons / CC BY 4.0

Wist je dat er ook kreeftachtige dieren in je tuin leven? Je zou het niet zeggen, maar de 36 soorten pissebedden in Nederland en België zijn nauw verwant aan kreeften. Ze ademen ook met kieuwen en hebben daarom een vochtige, liefst donkere omgeving nodig. Je vindt ze dan ook in de bodem, onder boomstronken en potten. Het zijn hele effectieve opruimers van dood plantaardig en dierlijk materiaal. In de tuin zul je vaak de kelderpissebed (Oniscus asellus) en de mospissebed (Philoscia muscorum) vinden

7. Slakken

slak op blad
Segrijnslak (Cornu aspersum)

Slakken zijn zeer nuttige dieren, en ja, dat voelt ook voor mij wat dubbelzinnig. Niet omdat ze niet nuttig zijn, maar vraatzuchtige soorten zoals de segrijnslak (Cornu aspersum) en de rode wegslak (Arion rufus) eten nogal veel van onze fijne (tuin)planten.

Toch hebben ze een essentiële rol in de tuin in het onderdrukken van onkruid én worden ze gegeten door egels, kikkers, padden en andere kleine dieren. Je hebt ook slakkensoorten die van planten afblijven en alleen dood materiaal eten. Leer hier de ‘goede’ en de ‘slechte’ slakken herkennen.

8. Springstaarten

Springstaartsoort (Entomobrya nivalis)
Springstaartsoort (Entomobrya nivalis).
Foto: Eric Dawe / Pixabay

Deze beestjes kun je nog nét zien: de meeste soorten worden niet groter dan een halve centimeter. Je ziet ze weleens springen als je in de bodem woelt. Dat doen ze met een gevorkte ‘staart’ die gevouwen zit onder hun lichaam. Bij gevaar vouwt deze zich in één keer uit en schiet hij zichzelf de lucht in.

Springstaarten zijn enorm nuttig voor de bodem en eten schimmels, bacteriën en dood plantaardig materiaal. Zo verwerken ze zelfs de kleinste restjes tot plantenvoeding en houden ze de bodem schoon. Naast springstaarten zijn ook sommige mijten en talloze andere kleine wezentjes van groot belang voor de bodemkwaliteit.

Tip!

Ontdek de speciale edities van Gardeners’ World
Ontdek de speciale edities van Gardeners’ World

Over snoeien, je pluktuin, de 100 beste planten en meer! Vol praktische tips en stap-voor-stap uitleg voor jouw tuin.

9. Mieren

Als je geen overlast ervaart van mieren, hoef je ze zeker niet te bestrijden!
Wegmier (Lasius niger).
Foto: Friedrich Haag / Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0.

Waar veel mensen geneigd zijn om mieren in de tuin te bestrijden, zijn ze eigenlijk echte superhelden in de tuin. Wist je dat er in de Benelux ruim 80 soorten mieren te vinden zijn? Opruimen is wat ze de hele dag doen! Wat ze aan dode planten en dieren opruimen, wordt vervolgens ondergronds verwerkt en vormt zo weer voeding voor planten. Daarnaast houden ze de bodem luchtig en zorgen ze voor goede afwatering. We snappen dat je mieren liever niet in huis hebt, zo kun je dit voorkomen.

10. Wilde bijen en hommels

wilde bijen: hommel op Iris reticulata
Aardhommelsoort op Iris reticulata

Wilde bijen en hommels (directe familie van mieren en wespen) nestelen vaak in de grond. Ongeveer 80% van alle bijensoorten maken nestgangen ondergronds, tot soms wel 80 centimeter diep. Hommels zijn sociale bijen en hebben een (kleine) kolonie en afhankelijk van de soort, vaak ondergronds.

In beide gevallen zorgen deze dieren voor een luchtige bodem en het verwerken van plantaardig materiaal onder de grond, zoals nectar, stuifmeel en plantendelen.

11. Schimmels (geen dieren)

Schimmeldraden en ‘baby paddenstoelen’. Foto: Pradejoniensis / Wikimedia commons / CC BY-SA 3.0

Mycelium, of de zwamvlok, zijn ontzettend belangrijk voor de bodem. Schimmels zijn geen planten noch dieren, maar vormen een eigen orde. Schimmels in de bodem zijn belangrijk, omdat ze planten van mineralen en voedingsstoffen voorzien en ook gegeten worden door (bodem)dieren.

Je kunt haast stellen dat zonder goede populatie schimmels in de bodem, je ook geen gezonde tuin kunt hebben. Zorg dat je dus geen chemicaliën, gif of zure middelen zoals azijn gebruikt in je tuin, dit is funest voor schimmels.

Waarom zijn bodemdieren zo belangrijk voor je tuin?

De meeste mensen hebben het niet zo op insecten, spinnen en andere geleedpotigen. Hun leven is ook totaal anders dan die van ons. Toch zijn ze onmisbaar voor je tuin (en de natuur):

  • Ze vormen een belangrijk onderdeel van het ecosysteem: ze eten restafval en worden gegeten door ‘hogere’ dieren als vogels en zoogdieren.
  • Restafval, zoals bladeren en dood plantmateriaal, worden door de bodem gewerkt en daardoor krijgen planten voeding toegediend.
  • Ze houden je bodem luchtig en in beweging. Zo kan gasuitwisseling plaatsvinden bij de wortels van planten en kan water beter in de bodem zakken. 
  • Hoe meer soorten, hoe meer je tuin in balans is. Daardoor heb je minder snel last van plagen.
Cover van

Nieuwsbrief Gardeners' World

Ontvang elke vrijdag de beste tuintips, inspiratie en klussen voor je tuin en blijf op de hoogte van aanbiedingen.