Laat je inpalmen door de palm

Kamerplanten zijn erg in trek, en terecht. Ze veranderen onze leefruimtes in een mooie groene jungle en hoe meer je over ze weet, hoe interessanter ze worden. Marieke van der Eerden (plantenkenner en -verzamelaar, stekt en zaait zo veel mooie planten dat ze zelfs in een lokale winkel verkocht worden) en Rogier van Vugt (Hoofd Horticultuur van de Hortus Botanicus Leiden en plantenkenner pur sang) gaan in gesprek over een kamer-klassieker: de palm.

Marieke: Een hagelwit strand, azuurblauwe zee, je drinkt uit een kokosnoot terwijl je aan het luieren bent in je hangmat, hangend tussen twee wuivende knotwilgen. Knotwilgen?? Nee, palmen natuurlijk! De palmenfamilie scoort zonder twijfel het hoogst op vakantiegevoel. Ook vind je in deze familie het grootste zaad ter wereld: dat van coco de mer, ofwel de zeekokosnoot. De vrucht kan een diameter bereiken van bijna een halve meter en het zaad erin weegt tot 17 kg! Ook de titel voor grootste blad behoort aan deze familie: blad van Rhaphia regalis kan wel 25 meter worden. Wat dichter bij huis of beter gezegd in de tuin is de Trachycarpus fortunei. Deze palm komt van oorsprong uit bergachtige gebieden in China, en is daarom bij ons winterhard.

Iedere week dit soort groene tips in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Rogier: De dichtstbijzijnde inheemse palm is de Europese dwergpalm Chamaerops humilis. Deze komt voor rond de Middellandse Zee. Iets verder heb je de dadelpalmen. Met van west naar oost de Canarische, de gewone en de Kretenzische dadelpalm en dan wanneer je in de vochtige tropen komt gaat het ineens hard. In totaal zijn er zo’n vierduizend soorten palmen en deze komen voor van de kuststreken tot hoog in de bergen en van natte moerassen tot in woestijnen. Er is dus eigenlijk voor iedereen wel een palm.

Rogier: De meest populaire kamerpalmen komen dan ook uit gebieden die qua klimaat redelijk overeenkomen met onze huiskamers. Niet te heet en vooral niet een al te hoge luchtvochtigheid. Er zijn namelijk prachtige palmen zoals de Verschaffeltia splendida die enorm populair zouden kunnen zijn als kamerplant als ze echter niet een luchtvochtigheid zou verlangen waarmee het behang van de muren schimmelt.

Deze palm komt trouwens samen met de eerder genoemde coco de mer wel uit een heel bijzonder biotoop. Namelijk een tropisch bos dat gedomineerd wordt door palmen. Op veel plaatsen zijn palmen wel aanwezig maar niet zo dominant als op het eiland Praslin. Dit heeft waarschijnlijk tot het enorme formaat van de coco de mer-zaden geleid, omdat na een orkaan palmen heel snel herstellen en niet omwaaien zoals gewone bomen. De kroonlaag trekt dan weer snel dicht. Dus om als zaailing toch bij het licht te komen, is een zaad dat werkt als superbatterij heel handig. Een andere manier om snel in de kroonlaag terecht te komen is door te klimmen. Rotanpalmen zijn woeste klimmers en de buigzame stengels gebruiken wij weer om
meubels van te maken.

Een aantal palmsoorten die je vaak als kamerplant ziet, zijn:

Rogier: De kentiapalm (Howea forsteriana) is een van de meest klassieke kamerplanten die er is. Terwijl ze van nature alleen maar voorkomt op de kleine eiland Lord Howe vlakbij Australië, heeft ze toch de wereld veroverd. Meestal als groepje jonge palmen samen in een pot. De palm kan goed tegen droge en donkere omstandigheden en gaat dan in een soort slaapmodus. Dit betekent dat de palm heel lang ongeveer hetzelfde blijft.

De goudvruchtpalm (Dypsis lutescens) heeft wel wat weg van de kentia en wordt ook als groep met jonge planten in een pot verkocht. Het blad is smaller en de gehele plant wat fijner. Ze zijn wel kwetsbaarder en blijven minder lang mooi. Maar omdat ze een stuk goedkoper zijn, zijn ze wel razend populair.

De bergpalm (Chamaedorea) is de ideale kamerpalm. Ze blijven altijd klein en kunnen goed tegen weinig licht en huiskamerklimaat. Dit is een van de weinige palmen die in huis ook kunnen gaan bloeien maar je hebt wel een mannetje en een vrouwtje nodig om zaden te krijgen.

Rhapis-palmen worden in Oost-Azië al heel erg lang gekweekt en zijn perfect als kamerplant op plekken waar door lichtgebrek niet veel anders overleeft. Ik zeg nadrukkelijk overleeft omdat net als de kentia de Rhapis in een soort slaapstand gaat waarin hij heel lang mooi blijft. Pas als de plant wat meer licht krijgt, zul je zien dat de plant gaat groeien. Vissenstaartpalmen (Caryota) zijn heel uitzonderlijk omdat de bladeren dubbel geveerd zijn. De bladsegmenten lijken op een vissenstaart, wat ze nogal uniek maakt qua uiterlijk. Qua verzorging en duurzaamheid lijken ze wat op de kentiapalm, maar hebben wel vrij lichte en warme omstandigheden nodig.

De kokospalm vind ik altijd een beetje zielig. Ze worden verkocht als jonge zaailing met de kokosnoot er nog aan vast. Dit ziet er apart uit en ze zijn met meer dan een meter hoog ook best imposant. Maar deze planten groeien van nature op plekken met heel veel warmte en direct, tropisch zonlicht. Dit krijgen ze in een huiskamer natuurlijk niet met als gevolg dat vrijwel alle kokospalmen een jeugdige dood sterven.

De Europese dwergpalm (Chamaerops humilis) werd vroeger gekweekt als kamerplant of kuipplant. In de loop van de jaren zijn onze winters echter zo mild geworden dat je ze nu steeds meer ziet als tuinplant, iets wat de Fatsia en Aspidistra ook zijn overkomen. Het is een compacte palm die erg veel licht en koele winters nodig heeft om zich goed te kunnen ontwikkelen. Daarom is het eigenlijk geen goede kamerplant.

Marieke: Voor de meeste palmen in onze woonkamer geldt dat ze graag licht vochtig staan, zonder ‘natte voeten’. Zorg dus voor een binnenpot met gaten en geef vaker kleine beetjes water in plaats van veel in een keer. De hoeveelheid water is uiteraard ook afhankelijk van de standplaats. Veel van hen kunnen tegen wat minder licht. Vooral Raphis-palmen kunnen een schaduwplek goed aan, met hun donkergroene blad. Toch worden de meeste gelukkiger op een plek met veel indirect licht. Wanneer je geen nieuwe groei ziet, wordt het tijd je palm naar een lichtere plek te verhuizen. Staat je palm al heel licht en krijgt ‘ie lichtgele bladeren? Dat komt waarschijnlijk door teveel direct zonlicht. Verschuif de plant een paar meter van het raam.

Ondanks het heerlijke vakantiegevoel dat palmen je geven, zijn het niet mijn meest favoriete kamerplanten. Waarom niet? Omdat je ze niet kunt stekken en binnenshuis komen ze zelden tot bloei, dus bestuiven en zaadjes oogsten is er ook niet bij. Wel kun je sommige palmen scheuren. Je doet dit het beste in het voorjaar, zodat ze snel weer herstellen.

Palmen zaaien is ook mogelijk. Het allerbelangrijkste daarbij is vers zaad. Als je online palmenzaad koopt, krijg je vaak ingedroogde zaadjes en die kiemen nagenoeg niet. Geloof me, ik heb me vaak laten verleiden maar het liep elke keer op een teleurstelling uit. Dit ondanks dat ik een goed kweekkasje heb met regelbare bodemwarmte. Pas toen ik een verse vrucht had bemachtigd uit een botanische tuin, kreeg ik binnen afzienbare tijd snel groeiende palmpjes. Die vrucht was al beschimmeld voordat ik er aan toe kwam de zaadjes te zaaien, maar dat maakte dus niks uit: het vruchtvlees hield de zaadjes nog altijd goed.

Een makkelijke manier om zelf goede kiemkrachtige palmenzaden te bemachtigen is om dadels te kopen in de winkel en daar de pitten van te zaaien. Let op dat het wel een paar maanden kan duren voordat je wat ziet en dadelpalmen hebben echt veel zonlicht nodig.

Misschien heb jij een varenpalm in huis (Cycas revoluta): een plant met een stammetje waaruit meerdere palmachtige bladeren uit groeien. Een slechtere naam hadden ze niet kunnen bedenken voor deze plant, want hij is varen noch palm! Hij lijkt qua groei- en bloeiwijze meer op een conifeer en is net als deze een naaktzadige. Het is wel een prachtige plant die goed in de zon moet staan om mooi te blijven.

Volg ons op instagram: @rogiervanvugt en @nimmaplants.

Tips voor een palm als kamerplant? Neem dan een kijkje op de website Mariekes website Nimmaplants.

Foto’s door Petra Sonius, Marieke van der Eerden en Rogier van Vugt.