Een bloemenweide aanleggen én verzorgen: zo doe je dat

Een bloemenweide aanleggen doe je niet alleen om je tuin mooier te maken, je maakt ook een rijke habitat bomvol bestuivers, vogels en zoogdieren. Een bloemenweide kan dus veel voor je tuin betekenen. In dit artikel lees je hoe je een bloemenweide aanlegt en verzorgt. 

Je kunt op twee manieren een bloemenweide aanleggen: ofwel met een stuk kale, bewerkte grond, ofwel met een bestaand stuk gras. 

Start je met kale grond als het canvas voor je bloemenweide, dan moet je hem inzaaien met wilde bloemen. Hiervoor kun je een klant-en-klaar zaadmengsel kiezen, dat is afgestemd op de ligging van je tuin. Zo zijn er mengsels verkrijgbaar voor schaduw, zware grond, lichte grond, en ook voor bestuivers, vroege bloei, late bloei, enzovoorts. Samen met gras dat tussen het zaadmengsel groeit, ontstaat een permanente begroeiing die zich snel zal vestigen. 

Start je dus met een gazon of grasveld, dan is je eerste doel om het gras te verarmen. Het versterkt de wilde bloemen die je hebt, en maakt het voor andere bloemen makkelijker om zich te vestigen. 

Want gras is zowel de onmisbaar voor een bloemenweide als het grootste probleem ervan. Te weinig gras en het is geen weide, maar dat hoeft op zich niet erg te zijn. Te veel gras – en dat is bijna altijd het probleem – en het verdringt alle wilde bloemen. Alleen de meest robuuste bloemen blijven dan over, en worden dan in feite onkruid. Denk aan varkensgras. 

Iedere week dit soort tips in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Je zou de vruchtbaarheid van de grond kunnen verminderen en zelfs een stuk van de bovenlaag af kunnen graven. Maar het kan makkelijker! Er is een bijzondere plant die je het meeste werk uit handen zal nemen. Dat is de kleine ratelaar (Rhinanthus minor): de ‘weidemaker’. Deze eenjarige plant heeft aantrekkelijke bloemen die bestaan uit bleekgele bellenblaadjes aan een hoofdstengel. De bloemen veranderen in doorzichtige zaadhoofden die, als de zaadjes rijpen, droog worden en ratelen in de wind – vandaar de naam. 

Het belangrijkste is dat de kleine ratelaar een halfparasiet op gras is. Hij doodt het gras niet en doet het weinig kwaad, maar beperkt wel in hoge mate de groei ervan. Elk grasland waarin kleine ratelaar groeit, gedraagt zich dus alsof de grond verarmd is. Klaar ben je!

Het andere pluspunt van deze plant is dat hij zich makkelijk uitzaait. Dus als er in het begin een paar planten aanslaan, ben je daarna verzekerd van een continue aanvoer. Dat wil zeggen: zolang je er goed voor zorgt. 

Bij een bloemenweide gaat het net zozeer om de ‘weide’ als om de ‘bloemen’. Het gras moet gemaaid worden, maar dat is nog wel een beetje ingewikkeld met wilde bloemen. Je wil ze immers niet maaien voordat de zaden rijp zijn. Dat verschilt van soort tot soort: kleine ratelaar is half juli klaar, maar duifkruid vaak pas ver in september. 

In de praktijk komt het hierop neer: maai het gras pas ergens in augustus, dan zit je wel min of meer goed. Laat het tot die tijd echt met rust. Maai het überhaupt niet tussen begin februari, wanneer de eerste bloembollen verschijnen, en die maaibeurt in augustus. Daarna kun je, als je dat wil, wekelijks maaien. Dat is in feite wat een boer doet die de nieuwe groei (het ‘nagras’) in de herfst- en wintermaanden laat begrazen.

Vergeet niet het gemaaide gras weg te halen. Daarmee voorkom je dat het gras verteert en de grond verrijkt. Dat is gunstig voor het gras, maar ongunstig voor de wilde bloemen. Als je het gras die eerste keer in de late zomer maait, is het belangrijk het zo kort mogelijk te maaien, zodat je stukken kale grond ziet. Het gemaaide gras kun je composteren.

Wil je actief bloemen uitkiezen voor je bloemenweide, of juist niet? Het kan allebei. Door je maaibeleid kun je veel bloemen ‘uitnodigen’, zonder dat je zelf actief zaait. Aan de andere kant kun je er ook voor kiezen om je iets actiever te bemoeien met de bloemenweide. 

De beste tijd om zaad van wilde bloemen te zaaien is meteen nadat je al het gemaaide gras hebt geoogst. Maar het is ook prima om het proces ergens in maart te starten. Maai je bestaande gras zo kort mogelijk, hark het gras, mos en overwinterend gazonvilt bij elkaar en maak je geen zorgen over hoe het eruitziet. Hoe meer aarde je ziet, hoe beter, in feite. Zaai dan je zaadmengsel. 

De meeste wildebloemenzaden, inclusief het zaad van de kleine ratelaar, moet in contact komen met de aarde om te ontkiemen. Zaad over gemaaid gras strooien heeft weinig zin. Het moet de aarde raken en er het liefst stevig ingedrukt worden. Dit gebeurt in een veld natuurlijk als de boer dieren een week of twee na het maaien laat grazen.

Voorjaarsbollen passen prima in een bloemenweide: het blad kan rustig afsterven en wordt gemaskeerd door de latere bloemen en het gras eromheen. Het resultaat is een mix van uitheemse bollen een inheemse wilde bloemen. De bollen zijn goed voor bestuivers vroeger in het jaar. De inheemse wilde bloemen bloeien achtereenvolgend van mei tot en met september. Niet al je wilde bloemen zullen tegelijkertijd bloeien. Het is een glooiend, bewegend tapijt dat visueel waarschijnlijk op zijn mooist is van half juni tot half juli. Een zo lang mogelijke bloeitijd is het beste voor bestuivende insecten.