Klaproos (Papaver): tips voor zaaien, kweken en vermeerderen

Papaver of klaproos is de algemene naam voor planten uit de familie van de Papaveraceae. Je vindt eenjarigen, tweejarigen en vaste planten in deze groep. Deze bloemen bloeien kort, maar zijn een waar feest om te zien. Ze brengen dat warme zomergevoel naar je tuin in mei en juni.

De grootbloemige oosterse klaproos (Papaver orientale) is een van de populairste soorten klaprozen om te kweken. Ze hebben harige bloemstelen en papierachtige bladeren. Verschillende soorten hebben hun eigen vormen bloemblaadjes, van geribbeld tot gegolfd en gekarteld. Ook qua kleur biedt deze papaver veel variatie, want je vindt oosterse klaproos in kleuren als wit, roze, paars en rood. De bloemen kunnen zo’n 15 cm in doorsnee worden.

Andere populaire klaprozen zijn bijvoorbeeld de gewone of grote klaproos (Papaver rhoeas) – een eenjarige papaversoort met rode bloemen – en de slaapbol (Papaver somniferum). Deze eenjarige staat bekend om het eetbare maanzaad dat hij aanmaakt en hij wordt gekweekt in verschillende kleuren en vormen.

Iedere week interessante, handige en inspirerende plantenartikelen in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Een bijzonder lid van de papaverfamilie komt uit het geslacht Meconopsis, namelijk de schijnpapaver (Meconopsis cambrica). Deze kleine soort kom je in allerlei kleuren tegen. Voor een leuke uitdaging kun je ook soorten zoals de blauwe Himalaya klaproos (Meconopsis betonicfolia) kweken.

Hoe je klaprozen kweekt en verzorgt hangt er deels van af of het om een eenjarige, tweejarige of een meerjarige soort gaat. Hier geven we je een overzicht met de meest populaire klaprozen:

De meeste soorten klaproos doen het goed in vochtige, goed drainerende grond op een plek met veel zon. Verder gedijen de meeste klaprozen in alkalische, zure of neutrale grond. Gewone klaprozen en slaapbollen kunnen beter omgaan met drogere, voedselarmere grond dan oosterse klaprozen. Blauwe klaproos houdt meer van vochtige, lichtzure grond en halfschaduw.

Eenjarige klaprozen laten zich niet graag verplanten. Daarom kun je ze beter direct zaaien op de zonnige plek waar je wilt dat ze opkomen. Je kunt ze wel in een zaaitray of in potten met (turfvrije) potgrond zaaien en de zaailingen vervolgens uitplanten, maar meestal is dit niet nodig en komen de planten ook goed op als je ze direct in vollegrond zaait. Als je veel uitgezaaide zaailingen in je borders hebt staan, kun je ze verplaatsen met een schep. Zo houd je zoveel mogelijk aarde rondom de wortels vast en verstoor je de zaailing zo min mogelijk.

Grotere, meerjarige oosterse klaprozen zijn perfect voor in een border, het liefst vooraan of in het midden. Ze bloeien in mei en juni. Zodra de bloemen uitgebloeid zijn, sterft ook het gebladerte af. In augustus komt er nieuw gebladerte op. Plant je klaprozen naast laag-groeiende meerjarige planten, zoals winterharde geraniums. Deze vullen dan het gat op dat achterblijft in juli wanneer het klaproosblad afsterft.

Eenjarige klaprozen zie je vaak in tuinen en velden met wilde bloemen. Als je een bloemenweide wilt aanplanten in jouw tuin, kies dan voor een open, zonnige plek om als het ware een open veld na te bootsen. Bereid de grond goed voor voordat je gaat zaaien en neem voorzorgsmaatregelen zodat vogels niet je kiemende zaadjes opeten.

Paarse klaprozen zet je het beste in lichte schaduw. In de volle zon kan hun bloemkleur namelijk vervagen. Papavers zoals ‘Patty’s Plum’ behouden hun kleur beter als ze niet in direct zonlicht staan.

Je zult niet vaak klaprozen tegenkomen in potten. In principe kan het, afhankelijk van de grootte van de pot, maar over het algemeen doen papavers het beter in vollegrond of grote bakken.

De lente is de perfecte tijd om oosterse en blauwe Himalaya klaprozen te planten. Graaf een gat en voeg wat goed verteerd organisch materiaal toe, zoals zelfgemaakte compost. Haal de plant uit de pot en plaats hem net zo diep in het gat als dat hij origineel stond in de pot. Tip: je kunt ook met de pot (met of zonder de klaproos erin) even kijken of het gat diep genoeg is. Dat voorkomt extra graven met een kluit in je andere hand. Vul het gat vervolgens op en druk de plant stevig vast, zodat deze niet omvalt. Geef je klaproos ten slotte flink water.

Eenjarige en tweejarige papavers kweek je meestal op uit zaad. Eenjarige klaprozen zaai je het beste direct in goed voorbereide grond. Goede jaartijden om te zaaien zijn de lente, vroege zomer en herfst. Zaai ze op de plek waar je ze uiteindelijk wilt hebben.

Bereid de grond voor door planten te verwijderen die je bloemen eventueel kunnen overwoekeren of te veel voedingsstoffen in beslag nemen. Hark de grond vlak – doe dit zo oppervlakkig mogelijk om zo min mogelijk het bodemleven te verstoren. Besproei de grond met een fijne waterstraal en strooi het zaad vervolgens uit. Je hoeft de grond verder niet af te dekken.

Voor de meeste klaprozen geldt dat je hun bloei kunt verlengen door uitgebloeide bloemen af te knippen.

Eenjarige klaprozen hebben weinig verzorging nodig. Je kunt ze gewoon laten bloeien en dan zaaien ze zichzelf uit. Zodra de bloemen zijn uitgebloeid en de zaden ontkiemen, trek je de uitgebloeide planten uit de grond en kun je ze op de composthoop leggen. Voor je uitgebloeide planten weggooit, is het een goed idee om de planten nog even uit te schudden boven de plek waar je nieuwe bloemen wilt hebben. Het kan namelijk zijn dat er nog wat zaad is achtergebleven in de zaaddoos.

De bloemen van oosterse papavers staan op grote, harige stengels. Ze kunnen wat steun nodig gebruiken om overeind te blijven staan. Je kunt het beste de plantensteun neerzetten voordat de stengels opkomen, zodat je deze erdoorheen kunt leiden. Een klaproosbloem bloeit zo’n tien dagen, maar als je ze na de bloei kopt (de uitgebloeide bloem afknippen), krijgt de plant nog een tweede bloei.

Blauwe klaprozen kunnen ook ondersteuning gebruiken en zullen uitbundiger bloeien als je de uitgebloeide bloemen kopt. In de herfst snoei je de planten, net als de oosterse klaproos, het beste terug tot op de grond. Mulch in de herfst of de lente ook de grond met aarde, bladcompost of houtsnippers.

Klaprooszaad kan tientallen jaren in de grond blijven zitten zonder veel aan kiemkracht te verliezen. Pas als ze dicht genoeg bij de oppervlakte komen, bijvoorbeeld als de grond wordt omgewoeld, ontkiemen ze. Vandaar dat je vaker klaprozen ziet groeien op bouwterreinen of in vers gespitte tuinen. Knip uitgebloeide bloemen van eenjarige klaprozen niet weg als je wilt dat ze zaad vormen.

De meeste klaprozen kun je goed opkweken uit zaad. Oosterse klaprozen zijn daarentegen meestal hybriden, met als gevolg dat hun specifieke eigenschappen niet altijd worden doorgegeven aan de volgende generatie. Als je een oosterse klaproos wilt vermeerderen en zeker wilt weten dat je dezelfde bloemen hebt straks, kun je deze soort beter opkweken uit wortelstekken.

De beste tijd om oosterse klaproos te stekken is in de herfst of winter. Haal voorzichtig een volwassen plant uit de grond en snijd of knip een gedeelte van de wortels af. Kies voor wortels met de dikte van een potlood. Zorg ervoor dat je niet meer dan 1/3 van het wortelstelsel wegknipt! Zo zorg je ervoor dat de moederplant gezond blijft en kan doorgroeien.

Knip de wortel in stukken van circa 4 cm en duw ze verticaal in een pot met zaai- en stekgrond. Hierbij moet het dikste gedeelte van de wortel aan de bovenkant zitten. Om de grond vochtig te houden, is het aan te raden om een dunne laag grit over de grond te strooien. Geef je stek dan water. Laat de potten met klaproosstekken in een koude bak staan en verpot ze pas als de nieuwe, kleine plantjes zijn opgekomen.

Je kunt klaprooszaad gemakkelijk oogsten en bewaren. Dit is een goedkope, leuke en duurzame oplossing om je bloemen te vermeerderen. Een klaproossoort waarvan je goed zaad kunt oogsten, is de slaapbol (Papaver somniferum). Een makkelijke manier om te checken of de zaden oogstklaar zijn, is door de zaadbol heen en weer te schudden. Als je de zaadjes hoort rammelen als een sambabal, dan weet je dat het tijd is om te oogsten.

Knip met een scherpe schaar, snoeischaar of mes de zaadbol af. Houd die rechtop. Gebruik vervolgens een papieren envelop of zakje om de zaadjes in op te vangen en te bewaren. Je kunt beter papier gebruiken dan plastic, omdat papier de zaadjes meer laat ademen en vocht absorbeert. Met plastic is de kans groter dat de zaadjes gaan schimmelen of hun kiemkracht verliezen.

Houd dan de zaaddoos op zijn kop boven het zakje en schud ermee tot er geen zaadjes meer in de zaaddoos zitten. Je kunt de zaadbol eventueel in het zakje erbij doen, voor het geval er nog wat zaadjes zijn achtergebleven.

Tip! Veel uitgebloeide klaprozen met zaaddozen in je pluktuin? Je kunt deze ook gebruiken in boeketten. Klaprozen zelf doen het niet goed op vaas, maar in deze fase kunnen ze wel goed in een boeket.

Heb je veel soorten klaprozen in jouw tuin staan? En wil je bepaalde soorten verplaatsen of juist zeker weten dat een specifieke soort komend jaar weer opkomt? Bind dan, wanneer ze bloeien, kleine touwtjes aan de stengels van de bloemen die je daar wilt houden. Als je er ook nog labels aanhangt, kun je zelfs omschrijven welke specifieke klaproos daar staat. Zijn de bloemen vervolgens uitgebloeid, dan weet je welke planten moeten blijven staan en welke je kunt verplaatsen.

Dan heb je nog een keuze: laat je de bloemen zichzelf uitzaaien of oogst je de zaadjes en zaai je zelf? Dit zijn allebei goede opties. In het eerste geval laat je de planten zelf het werk doen. Bij de tweede optie heb je meer controle over waar je zaait.

Klaprozen zijn goed voor bestuivers zoals bijen, omdat ze veel stuifmeel aanmaken. Vlinders zijn er minder dol op, omdat zij eerder op zoek gaan naar nectar dan stuifmeel.

Over het algemeen zijn alle delen van de klaproos giftig voor zowel dieren als mensen, op het maanzaad van de slaapbol na. Zorg ervoor dat je zeker weet welke soort je voor je hebt en doe je onderzoek voor je oogst.

Over het algemeen hebben klaprozen weinig last van plagen of ziektes. Toch zijn er een paar dingen om op te letten bij je planten.

Oosterse klaprozen kunnen last krijgen van echte meeldauw. Deze schimmelziekte tast de hele plant aan. In de lente of zomer vind je dit witte poeder vaak op stengels en bladeren. Als de meeldauw je klaprozen heftig heeft aangetast, kun je de plant het beste terugsnoeien tot de grond. Verwijder afgevallen bladeren om te voorkomen dat de schimmelziekte overwintert in de grond en volgend jaar weer terugkomt.

Klaprozen en met name slaapbollen kunnen zich makkelijk uitzaaien in je tuin, soms zo effectief dat ze zelf een plaag worden. Zijn je klaprozen te talrijk voor hun standplaats of komen ze steeds op waar je ze niet wilt hebben? Verwijder dan de uitgebloeide bloemen voordat ze zaaddozen vormen. Dan zaaien ze zich niet zomaar uit.

Wil jij die specifieke soort klaproos in je tuin of ga je zaadjes halen bij een zadenbibliotheek? Hier zijn drie dingen om op te letten.

De wereld van klaprozen is divers en wonderlijk! Wij zetten een paar prachtige soorten voor je op een rij.

Deze winterharde, vaste plant is een grote, oosterse klaproos die rijk bloeit. De sneeuwwitte bloemen hebben een zwart-paarse tekening aan de binnenkant van elk bloemblaadje.

Deze winterharde, oosterse klaproos is ook een vaste plant. Met zijn grote oranjerode bloemen valt hij op in elke tuin en versterkt hij dat feestelijke zomergevoel.

Deze eenjarige klaproos heeft delicate rode bloemen. Je zult deze bloem ook veel terugzien als herdenkingssymbool. De zaden kunnen jaren in de grond liggen en pas uitkomen als de grond wordt omgewoeld.

Een winterharde, tweejarige klaproos met een mengeling van witte, gele, oranje en rode bloemen.

Deze winterharde eenjarige klaproos maakt verfijnde bloemen aan met een zwarte stip bij de basis van elk bloemblad. De zwarte stip op een rode ondergrond doet denken aan het schild van een lieveheersbeestje. Vandaar dat de klaproos de naam ‘Ladybird’ draagt.