Biologisch bestrijden met sluipwespen: zo help je sluipwespen én jouw tuin

Biologisch bestrijden draait om het aangaan van problemen in de tuin samen met de natuur, want de natuur biedt zelf vaak al een oplossing aan voor veel plagen. Zo zijn sluipwespen de natuurlijke vijanden van verschillende insecten die jouw planten kunnen beschadigen. Heb je last van soorten zoals witte vlieg, bladluis of bepaalde (nacht)vlinders? Dan kun je ze biologisch bestrijden met sluipwespen.

Een sluipwesp is een klein, gevleugeld wezentje, van tussen de 0,5 tot 30 mm lang. Ze hebben een slank lichaam, een dunne taille, lange antennen en facetogen. Ze kunnen hun kopjes ook nog eens los bewegen van het borststuk, anders dan sommige andere insecten. Hun twee vleugelparen zijn doorzichtig en verschillend in grootte. Tijdens het vliegen vormen de vleugelparen één vlak, waarmee de sluipwesp zich door de lucht voortbeweegt.

Sluipwespen zijn niet schadelijk voor mensen, hebben geen angel en bijten ook niet. Wel hebben de vrouwtjes een zogenoemde legboor, waarmee ze eitjes en eventueel gif kunnen injecteren bij andere insecten. Sluipwespen zijn namelijk parasitoïden; insecten die hun gastheer doden.

In tegenstelling tot parasieten, die van hun gastheer leven maar die niet per se doden, voedt de larve van een sluipwesp zich met één ander beestje, wat leidt tot het sterven van de gastheer. De sluipwesp heeft genoeg aan de gastheer om zich te ontwikkelen tot een volwassen sluipwesp. Daarbij zijn sluipwespen echte specialisten, aangezien verschillende soorten sluipwesp afhankelijk zijn van een bepaalde selectie aan gastheren en hun eigen manieren hebben om eitjes af te zetten.

De levenscyclus van een sluipwesp verloopt als volgt:

Sluipwespen zorgen in de natuur voor evenwicht, zodat insecten zoals bepaalde motten en kevers niet uitgroeien tot een plaag. Zoals gezegd zijn sluipwespen gespecialiseerde parasitoïden en dit is dan ook precies hun rol in de tuin: ze leven van rupsen, bladluizen, witte vliegen en andere insecten.

Sluipwespen werken daarvoor als het ware samen met planten: met hun antennen, die belangrijk zijn voor tast en reuk, pikken sluipwespen de geur op die planten produceren als ze worden aangevreten. Deze geur, namelijk alarmferomonen, is als het ware een roep om hulp vanuit de plant. Afhankelijk van welk dier ze aanvalt, geven planten ook verschillende alarmferomonen af, zodat de soorten met de juiste specialisatie hierop reageren.

Sluipwespen komen naast alarmferomonen ook af op de geur van honingdauw; de plakkerige, zoete substantie die insecten zoals bladluizen, schildluizen en witte vliegen uitscheiden. In beide gevallen leiden de geuren ze naar hun gastheren, zodat de sluipwespen weer kunnen voortleven. De larven van sluipwespen zorgen zo voor een mooi evenwicht qua insecten, terwijl een hyperparasiet (een parasiet die weer leeft van andere parasieten en parasitoïden) ervoor zorgt dat er niet één sluipwespensoort te sterk ontwikkelt en zichzelf samen met de gastheer-soort uitroeit.

Sluipwespen zijn daar waar hun gastheren zijn, aangezien hun overleven afhangt van deze soorten. Als er geen gastheren meer zijn, verdwijnen de sluipwespen ook weer. Plaatsen zoals heggen en houtwallen, maar ook een geriefhoutbos (een klein bosje in veenweidegebied), zijn goede verblijfplaatsen voor sluipwespen en veel andere insecten. Hier komen veel onschadelijke insecten voor, waarvan de sluipwespen weer kunnen leven. In je eigen tuin kun je sluipwespen aantrekken door zo’n omgeving na te bootsen met hagen en houtkanten (dichte rijen met verschillende struiken of bomen).

Volwassen sluipwespen eten voornamelijk suikers. Die vinden ze bijvoorbeeld in gistend fruit, rotte bladeren, bloemen van wilde planten, pollen en in bladeren met honingdauw. Schadelijke insecten zuigen plantensappen met suikers uit planten en scheiden het overschot aan suikers weer uit in de vorm van honingdauw.

Wat blijkt uit onderzoek is dat sluipwespen beter functioneren als biologische bestrijders als er bloeiende planten met nectar en stuifmeel in de buurt zijn. Als je ervoor zorgt dat er bloeiende planten in je tuin staan met deze stoffen, dan ondersteun je ook mogelijk sluipwespen in je tuin. Soms voeden ze zich ook nog een beetje met eiwitten uit de gastheer voor hun eitjes.

De grote verscheidenheid aan sluipwespen zorgt ervoor dat groepen insecten niet te talrijk worden. Zonder sluipwespen zouden we veel meer plagen hebben, minder groen en veel minder biodiversiteit. Mochten er nou toch insecten zijn die zich hebben ontwikkeld tot plaag – denk bijvoorbeeld aan de eikenprocessierups of letterzetter – dan kun je ze bestrijden met gekweekte sluipwespen.

Ook in kassen worden sluipwespen preventief uitgezet om plagen te voorkomen. Verschillende soorten sluipwespen zijn gespecialiseerd in het parasiteren op hun eigen selectie aan gastheren, dus het is goed om te weten welke soort sluipwesp je nodig hebt voor welke plaag.

Tegen witte vlieg worden vooral de sluipwesp Encarsia formosa ingezet, bijvoorbeeld voor het bestrijden van witte vlieg in kassen. Ook sluipwespsoort Eretmocerus wordt veel gebruikt om witte vlieg te bestrijden. Beide soorten leggen hun eitjes in de larven van de witte vlieg. Je kunt larven met parasieten herkennen aan hun kleur; in het geval van Encarsia kleuren ze na een tiental dagen zwart, in het geval van Eretmocerus beige. Bij Biogrowi vind je zowel Encarsia als Eretmocerus sluipwespen.

Voor hobbytuiniers is het niet aan te raden om bladluis te bestrijden met sluipwespen, aangezien je specifiek moet weten welke bladluis je in jouw tuin of kas hebt om vervolgens de juiste soort sluipwesp los te laten. Je kunt beter voor larven van lieveheersbeestjes of larven van gaasvliegen gaan in dat geval. Zij eten namelijk alle bladluissoorten en vaak nog andere schadelijke insecten.

In de natuur zijn sluipwespen vanaf het begin aanwezig in luizenkolonies, zelfs bij gevleugelde bladluizen. Je herkent geïnfecteerde bladluizen aan dat ze groter zijn, meer plantensappen opzuigen en zich later mummificeren tot een wit, bruin of zwart omhulsel.

Wil je bepaalde rupsen vermijden? Dan is Trichogramma de juiste sluipwesp voor de klus. Deze grote groep parasiteert op eitjes van verschillende motten en vlinders. Geparasiteerde eitjes kleuren na een tijdje zwart. Je kunt Trichogramma evanescens inzetten tegen soorten als de levensmiddelmot, grote meelmotten, klerenmotten, graanmotten en amandelmotten, terwijl Trichogramma brassicae parasiteert op veel nachtvlinders zoals de Turkse mot, kooluil, groente uil, gamma uil en anjerbladroller.

Trichogramma sluipwespen worden als geparasiteerde eitjes geleverd op kaartjes. Aangezien deze soorten maar kort leven, is het nodig om de kaartjes na 14 dagen te vervangen als je wilt dat het effect voortduurt. Vaak worden deze sluipwespen als mix aangeboden, zodat ze een bredere groep aan vlinders en motten kunnen parasiteren.

Biogroei of Biogrowi is een familiebedrijf dat, sinds hun oprichting in 1994, gespecialiseerd is in het biologisch bestrijden van plagen door middel van roofmijten en aaltjes. Hun slogan ‘Beestjes tegen beestjes’ maakt duidelijk dat er wel degelijk een alternatief bestaat voor schadelijke pesticides. Maak jij ook een positieve keuze om geen gif meer te gebruiken in je tuin en in je leefomgeving? Creëer een gezond groen paradijs, waar je kunt thuiskomen, met prachtige kamer-of balkonplanten en een biodiverse tuin, krioelend van de activiteit.