De buxusmot biologisch bestrijden: zo red je je buxusplanten

De buxusmot biologisch bestrijden doe je met behulp van de natuurlijke vijanden van dit vraatzuchtige diertje. Zo red je je buxusplanten op een milieuvriendelijke manier van de ondergang.

De buxusmot (Cydalima perspectalis) is een mot die oorspronkelijk uit Azië komt. Rond 2007 is hij per ongeluk via Duitsland naar Europa meegereisd met geïmporteerde buxusplanten. Van daaruit heeft dit beestje zich razendsnel weten voort te planten en verspreiden naar andere landen. Zo is de buxusmot ook bij ons een invasieve exoot geworden, waarvan de rupsen de buxusplanten in korte tijd helemaal kaal kunnen vreten.

De volwassen buxusmot is eenvoudig te herkennen aan zijn kenmerkende witte vleugels met een bruine rand rondom. Er bestaan ook geheel bruine buxusmotten, maar die zijn vrij zeldzaam. Verder heeft de buxusmot een spanwijdte van ongeveer 4 cm. De vlindertjes zijn vooral ’s nachts actief, maar ook overdag kun je ze tegenkomen.

Zodra de buxusmot volwassen is, leeft hij niet lang meer: ongeveer acht dagen. In deze korte tijd wordt er gepaard en legt het vrouwtje haar eitjes op de buxusplanten. Meestal zitten de 3 mm grote eitjes in clusters van 10 tot 20 aan de onderkant van het blad, dus je ziet ze gemakkelijk over het hoofd. In het begin zijn de eitjes van de buxusmot bleekgeel. Later verkleuren ze naar geel-groen. Dankzij deze camouflagekleuren zijn ze met het blote oog vaak moeilijk te vinden.

Als de rupsen nog maar net uit het ei gekropen zijn, zijn ze gelig van kleur. Maar al snel krijgen ze hun kenmerkende groene gekleurde lijf, waarover in de lengte dikke zwarte en dunne witte strepen lopen. 

De rupsen zijn van eind juli tot eind augustus aanwezig en vervellen tijdens hun groei meerdere keren. Daarna, in september en oktober, zullen ze zich inspinnen in een stevig omhulsel tussen de blaadjes om te overwinteren. Zodra in het voorjaar de temperaturen weer hoog genoeg zijn, komen ze uit hun winterrust en beginnen ze meteen weer te eten van je buxusstruiken.

Wordt je buxus steeds kaler, dan is de kans groot dat de rups van de buxusmot de boosdoener is. Tot nu toe lijken de buxusmotten in Europa een grote voorkeur te hebben voor de Buxus rotundifolia, maar ook de Buxus microphylla, Buxus sempervirens en Buxus sinica staan op het menu. In Azië worden buxusmotten echter ook gezien op planten zoals de Chinese hulstsoort Ilex purpurea, Japanse kardinaalsmuts (Euonymus japonicus) en dikkemanskruid (Pachysandra terminalis).

De buxusmot is niet de enige plaaggeest van de buxus, want ook de buxusschimmel (Calonectricia, eerder Cylindrocladium genoemd) kan een probleem zijn. Deze schimmel zorgt ervoor dat het blad van je buxus valt en hij daardoor kaal wordt. In het geval van een schimmelinfectie zul je echter geen uitwerpselen, spinsel of vraatschade tegenkomen.

Wil je de buxusmot bestrijden, gebruik dan vooral geen gif! Er zijn namelijk goede natuurlijke middelen waarmee je de buxusmot effectief aanpakt, zonder de natuur en het milieu te beschadigen.

De buxusmot biologisch bestrijden kan op meerdere momenten in het jaar. Wil je het probleem echt aanpakken, dan is het zelfs verstandig om de buxusmot op meerdere momenten tijdens hun levenscyclus en op diverse manieren te bestrijden.

Je kunt de rupsen van de buxusmot al bestrijden voordat ze uit het ei kruipen. Dat doe je met behulp van een natuurlijke vijand, de Trichogramma sluipwesp. Dit zijn heel kleine sluipwespen die parasiteren op de eitjes van de buxusmot. Zodra ze buxusmot-eitjes vinden, leggen ze hierin hun eigen eitjes. Vervolgens komen er uit de eitjes dus geen rupsen, maar jonge sluipwespjes!

Voordat je de Trichogramma sluipwesp kunt inzetten, moet je echter wel weten wanneer de eitjes van de buxusmot gelegd zijn. En dat is behoorlijk afhankelijk van klimaat en temperatuur, waardoor het exacte moment van het afzetten van de eitjes zelfs per regio kan verschillen. 

De sluipwespen zet je uit zodra de eerste vlucht van de buxusmot is begonnen. Grofweg zijn er twee belangrijke vluchtperiodes van het vlindertje: begin juni-juli en eind augustus tot eind oktober indien het warm genoeg blijft. Na twee weken herhaal je de behandeling nog eens. Als je namelijk de eitjes van de eerste generatie goed aanpakt, zal het aantal buxusmotten van de tweede generatie al verminderd zijn.

Zijn de rupsen van de buxusmot eenmaal uitgekomen, dan zijn er twee manieren om ze te bestrijden: met aaltjes of met een bacteriepreparaat.

Nematoden zijn microscopisch kleine rondwormpjes die van nature overal voorkomen. Aaltjes is de verzamelnaam voor rondwormen die in de grond leven. Veel soorten aaltjes parasiteren op planten, maar er zijn er ook op insecten parasiteren en niet schadelijk zijn voor planten. Zoals aaltjes tegen buxusrupsen. Ze leven samen met specifieke bacteriën die ze uitscheiden zodra ze de rups zijn binnengedrongen. Deze bacteriën zijn dodelijk voor de buxusrupsen.

De aaltjes (geleverd in een kleiachtige substantie) vermeng je met water. Dat spuit je vervolgens op de bladeren. De aaltjes dringen vervolgens de rupsen waarop ze landen binnen, waarna ze de dodelijke bacteriën kunnen uitscheiden.

De aaltjes vereisen wel specifieke omstandigheden om ze te kunnen toepassen. Zo kunnen ze niet tegen UV-licht, dus je moet wachten met spuiten tot net voor het donker is. Ook moet je de rupsen ermee raken, want de aaltjes werken alleen als ze contact maken met hun gastheer. En het werkt alleen op jonge rupsen, niet op grote rupsen of de motten. Lees vooraf dus goed de gebruiksaanwijzing om de beste werking te krijgen.

Een ander natuurlijk middel om de buxusrupsen te bestrijden, heeft de bacterie bacillus thuringiensis subsp. kurstaki (btk) als basis. Je spuit de substantie op de buxusplanten. Zodra de rupsen van de bespoten blaadjes eten, sterven ze binnen een paar dagen. Nadeel: het middel doodt ook andere rupsensoorten.

Wanneer de vlinders eenmaal vliegen, kun je de feromoonval tegen de buxusmot van Biogroei ophangen. Deze funnelval geeft een feromoon af dat mannelijke buxusmotten lokt. Zodra de motten gevangen zitten, kunnen ze geen vrouwtjes meer bevruchten en komen dus er ook geen nieuwe eitjes – of rupsen.

De buxusmot heeft twee generaties per jaar: de eerste generatie vliegt van begin juni tot juli, de tweede van half of eind augustus tot half oktober – afhankelijk van hoe warm het is. Je kunt de feromoonval het beste vanaf half mei ophangen, zodat je op tijd bent voordat de eerste motten gaan vliegen. Laat de vallen tot half oktober hangen.

Het beste combineer je het ophangen van de feromoonval met het bestrijden van de rupsen (bijvoorbeeld met aaltjes). Dat doe je twee weken na het uithangen van de vallen en herhaal je na nog eens twee weken.

Er zijn ook andere, niet-biologische middelen tegen de buxusmot, maar die zijn niet aan te raden. Een vaak gebruikt middel is bijvoorbeeld azijn, maar het is niet wetenschappelijk bewezen dat dit werkt tegen buxusmotten. Andere huismiddeltjes, zoals afwasmiddel, zijn schadelijk voor het milieu, en ook hiervan is het effect niet bewezen. Bovendien mag je huismiddelen niet zomaar gebruiken als bestrijdingsmiddel.

Een kaalgevreten buxus is zeker niet mooi, maar de plant gaat er niet meteen dood aan. De struik zal na het verlies van zijn bladeren in april-mei en in augustus weer nieuwe blaadjes krijgen en weer groen worden. Heb je de buxusmotten en buxusrupsen met succes bestreden, dan kun je de planten helpen om weer op krachten te komen door ze extra goed te verzorgen en om te voorkomen dat de buxusmot opnieuw kan aanvallen.

Om de buxus te helpen bij het herstel, kun je om de twee weken lavameel verstuiven op de buxusplanten. Andere bladvoedingen die je kunt geven zijn plantaardige vloeibare stikstofmeststof VegaN6 en de kalkmeststof Oenosan. AL deze natuurlijke middelen helpen je buxusplanten sterker te worden.

Zorg daarnaast voor voldoende natuurlijke vijanden van de buxusmot. Hang bijvoorbeeld nestkasten voor koolmezen op, want deze vogels eten de rupsen graag. Ook kippen en loopeenden eten de rupsen, al moet je kieskeurige kippen daartoe wel eerst even verleiden door ze een paar dagen buxusrupsen bij het voer te geven.

Biogroei of Biogrowi is een familiebedrijf dat, sinds hun oprichting in 1994, gespecialiseerd is in het biologisch bestrijden van plagen door middel van roofmijten en aaltjes. Hun slogan ‘Beestjes tegen beestjes’ maakt duidelijk dat er wel degelijk een alternatief bestaat voor schadelijke pesticides. Maak jij ook een positieve keuze om geen gif meer te gebruiken in je tuin en in je leefomgeving? Creëer een gezond groen paradijs, waar je kunt thuiskomen, met prachtige kamer-of balkonplanten en een biodiverse tuin, krioelend van de activiteit.