Gardeners’ World 12/2024
Kerst uit eigen tuin
Cover van

Eetbaar, giftig, schadelijk? 8 soorten paddenstoelen herkennen in je tuin

Vliegenzwam (Amanita muscaria)

Onder de grond bevindt zich een ingenieus netwerk van schimmeldraden, mycelium geheten. Maar af en toe laten de vruchtlichamen – die wij paddenstoelen noemen – zich boven de grond zien. Ze komen in vele prachtige vormen, kleuren en formaten – en soms zijn ze zelfs eetbaar. Maar paddenstoelen herkennen is niet altijd eenvoudig! Wij laten je 8 soorten paddenstoelen zien met foto’s.

Lees verder na de advertentie

8 soorten paddenstoelen herkennen

Richt je ogen omlaag en je ziet vast her en der paddenstoelen omhoog komen door de bladeren, in het gras of op bomen. Deze paddenstoelen in de tuin kun je tegenkomen:

1. Gewone weidechampignon (Agaricus campestris)

Gewone weidechampignon (Agaricus campestris)

Deze paddenstoel houdt van grasland, dus grootste kans om hem in het gazon tegen te komen. Hij vormt vaak heksenkringen.

  • Hoed: 4-10 cm doorsnede, half bolvormig tot gewelfd. Jong is hij glad wit, later ontstaan er schubben die afbladderen.
  • Steel: kort en wit, dunner wordend richting de basis.
  • Ring: dun en onopvallend
  • Lamellen: eerst roze, later verkleurend naar chocoladebruin tot gitzwart.
  • Eetbaarheid: eetbaar, maar zeer makkelijk te verwarren met de giftige karbolchampignon en de zelfs de dodelijke groene, kleverige en vroege knolamaniet.

Wekelijks tips over biodiversiteit in je mail

Iedere week inspiratie voor de tuin in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Ontvang elke week de handigste tips, verse tuininspiratie en speciale aanbiedingen.

2. Karbolchampignon (Agaricus xanthodermus)

Karbolchampignon (Agaricus xanthodermus)
Foto: Jon Farrow / Pixabay / CC-BY-SA-2.0

Deze niet-eetbare champignon kom je vaak tegen in tuinen en onder hagen, vooral op vruchtbare of kalkrijke grond. Hij leeft van dood plantenmateriaal.

  • Hoed: 8-15 cm doorsnee, eerst bol, later breed koepelvormig. Wit tot grijsbruin, vaak met scheurtjes of schubben.
  • Steel: wit, bolvormig aan de basis.
  • Ring: breed, afhangend. Het vlees wordt meteen geel als je het kneust.
  • Lamellen: roze, verkleurend naar grijs.
  • Eetbaarheid: giftig. Bij koken komt een carbolzeepgeur vrij.

3. Vliegenzwam (Amanita muscaria)

Vliegenzwam (Amanita muscaria)
Foto: Govert de Jong

Rood met witte stippen: de vliegenzwam herken je uit duizenden. Hij leeft in symbiose met diverse loofbomen, zoals berken, beuken, tamme kastanjes en eiken, maar soms ook met sparren en dennen. De kans is het grootst dat je hem onder een van deze bomen aantreft.

  • Hoed: 8-25 cm doorsnede, brede koepel, helder oranje of rood, soms bruinachtig of geel. Bedekt met witte stippen, al kunnen die bij regen wegspoelen.
  • Steel: lang.
  • Ring: afhangende rok.
  • Lamellen: wit.
  • Eetbaarheid: giftig.

4. Geschubde inktzwam (Coprinus comatus)

Geschubde inktzwam (Coprinus comatus)
Foto: Govert de Jong

Er komen zo’n honderd soorten inktzwammen voor in Nederland en België, dus hij is makkelijk aan te zien voor een andere soort, zoals de kale inktzwam (giftig in combinatie met alcohol). Je vindt de geschubde inktzwam vooral op bewerkte grond of op bemest gras.

  • Hoed: 5-15 cm breed, bleek, zachte schubben, eerst ei- of klokvormig, later scheurt de hoed vanaf de randen in..
  • Steel: hoog (tot 20 cm) en slank.
  • Lamellen: wit verkleurend naar roze, en tot slot inktzwart.
  • Eetbaarheid: alleen eetbaar en smakelijk als ze jong en nog niet verkleurd zijn.

5. Gewone zwavelkop (Hypholoma fasciculare)

Gewone zwavelkop (Hypholoma fasciculare)

Deze paddenstoel kom je tegen in groepen aan de voet van vooral loofbomen. Ze voeden zich met rottend hout en dode bladeren. Het zijn dus goede opruimers.

  • Hoed: 4-8 cm doorsnee, eerst bol, later platter. Bleekgeel met vaak oranjebruine top.
  • Lamellen: geel, later groen en bruin.
  • Steel: lang en hol van binnen.
  • Eetbaarheid: zeer bitter en bovendien giftig. 

6. Geelwitte russula (Russula ochroleuca)

Geelwitte russula (Russula ochroleuca)
Foto: Holger Krisp / Wikimedia Commons / CC BY 3.0

Bevat je tuin zure, oude bosgrond, dan heb je kans dat je de geelwitte russula tegenkomt.

  • Hoed: 4-10 cm breed, beige-geel, convex als ze jong zijn, daarna afplattend met rimpelige of opstaande randen.
  • Lamellen: eerst wit, later grijs.
  • Steel: wit tot gelig, vaak hol en kwetsbaar.
  • Eetbaarheid: eetbaar, maar niet erg smakelijk.

7. Puntig kaalkopje (Psilocybe semilanceata)

Puntig kaalkopje (Psilocybe semilanceata)
Foto: Dr. Hans-Günter Wagner / Wikimedia Commons / CC-BY-SA-2.0

Het puntig kaalkopje vind je vooral op bemest gras op zandgrond. Deze giftige paddenstoel is ook wel bekend als ‘magic mushroom’, maar de meeste mensen zal het consumeren ervan vooral braakneigingen opleveren. Te verwarren met veel andere paddenstoelen.

  • Hoed: 1-2 cm breed, spits kegelvormig, vaalbruin-gelig met groenige tinten. Vaak slijmerig met de randjes naar binnen gekeerd als ze nog jong zijn.
  • Lamellen: eerst lichtbruin, later donkergrijs tot paarsbruin.
  • Steel: lang, dun, wit.
  • Eetbaarheid: giftig en hallucinogeen.

8. Reuzenbovist (Calvatia gigantea)

Reuzenbovist (Calvatia gigantea)
  • Hoed: Tot wel een meter breed, maar meestal 20-50 cm. Onregelmatig rond. Het vlees is wit en later geelachtig. De bovist heeft een dikke, gladde huid die uiteindelijk opensplijt en de bruine sporen in wolkjes naar buiten puft.
  • Eetbaarheid: eetbaar als hij jong is, voordat de sporen vormen. Hij kan echter veel zware metalen bevatten en er zit bovendien niet veel smaak aan.

Kun je paddenstoelen uit de tuin eten?

Omdat paddenstoelen herkennen lastig is, zelfs voor kenners, willen we je nadrukkelijk waarschuwen: eet nooit paddenstoelen die je niet met 100% zekerheid kunt identificeren.

Veel eetbare soorten hebben giftige lookalikes waarvan je zeer ziek kunt worden en die soms zelfs dodelijk zijn. Dus heb je er niet genoeg verstand van: laat de paddenstoelen staan! Je kunt wel zelf gemakkelijk eetbare paddenstoelen kweken.

Zijn paddenstoelen in de tuin schadelijk?

Paddenstoelen die in de tuin groeien zijn meestal een goed teken. Ze zijn namelijk onderdeel van een gezond ecosysteem en ruimen vaak organisch materiaal op, zoals bladeren en dood hout. Ook bieden ze voedsel voor allerlei dieren, zoals eekhoorns en kevers. Een van de weinige paddenstoelen die je liever niet in de tuin hebt, is de honingzwam (foto), omdat die planten, struiken en bomen kan doden.

Paddenstoelen bestrijden in de tuin?

Het heeft geen zin om schadelijke paddenstoelen chemisch te bestrijden: tegen de tijd dat er paddenstoelen verschijnen, is de schimmel al geheel doorgedrongen in de plant. Je kunt wel de schade beperken door aangetaste plantdelen te verwijderen (en daarna je gereedschap goed schoon te maken).

Paddenstoelen verspreiden zich met sporen die zich door de lucht verplaatsen. Je kunt niet voorkomen dat bepaalde ongewenste paddenstoelen zich in jouw tuin vestigen. De meeste paddenstoelen en schimmels zijn erg nuttig!

Meer over paddenstoelen en schimmels

Cover van

Nieuwsbrief Gardeners' World

Ontvang elke vrijdag de beste tuintips, inspiratie en klussen voor je tuin en blijf op de hoogte van aanbiedingen.