Orchidee

Spectaculair, kleurrijk, langbloeiend en onderhoudsarm: orchideeën zijn niet voor niets populaire kamerplanten. Je vindt ze dan ook overal, van tuincentra tot supermarkten. Ondanks dat ze niet veel verzorging nodig hebben, zijn er toch een paar dingen om op te letten, zodat jouw plant keer op keer mooi bloeit en gezond blijft. Heb je bijvoorbeeld een Phalaenopsis in huis of een Vanda? Daar zit nogal een verschil tussen! En ken je de verschillende trucs voor het water geven van orchideeën al?

Het is misschien wel doodsoorzaak nummer een voor orchideeën: te veel water. Orchideeën zijn van nature epifythen, wat betekent dat ze op andere organismen zoals bomen leven zonder ze schade toe te brengen. Ze voeden zich onder andere door hun luchtwortels. De meesten hebben dan ook niet veel water nodig en kun je het beste niet in een laag water laten staan voor langere tijd.

Aangezien orchidee normaal gesproken zijn vocht uit de lucht haalt en op bomen leeft, is hij niet gewend om in een laag stilstaand water te staan. De wortels kunnen dan gaan rotten. Ook water geven van bovenaf waarbij er water blijft staan in het hart van de plant waar de bladeren samenkomen is niet aan te raden.

Check dan ook eerst of je plant wel water nodig heeft door de pot op te tillen. Voelt die licht? Dan kun je de plant watergeven. Als hij nog zwaar voelt, heeft de plant nog genoeg water. Geef orchideeën water door de binnenpot in een bak met water te zetten en de grond zich vol te laten zuigen met water. Daarna laat je het overtollige water weglopen en zet je de plant weer in zijn pot. Het beste voor je orchidee is lauw regenwater, maar anders is lauw (kamertemperatuur) water uit de kraan ook een goede optie.

Vanda-orchideeën worden vaak in glazen vazen zonder potgrond gekweekt. Zij hebben een specifieke routine voor water geven: vul de vaas in de zomer dagelijks met water en leeg de vaas na een half uur. Dit water kun je vervolgens prima aan andere planten geven of overhouden voor het dompelen de volgende dag.

Vlinderorchidee of Phalaenopsis is een van de populairste soorten kamer-orchideeën. Houd de wortels in de gaten om te weten of je water moet geven. Zijn ze groen? Dan heeft je plant nog genoeg water. Worden ze zilverachtig? Dan is het tijd voor een dompelbad. Geef ze verder van de lente tot de herfst voeding met speciale orchideeënmest.

Tip van de redactie: Zet je orchidee na het dompelen in een droogrek voor de vaat.

Verschillende soorten orchideeën hebben zo hun eigen behoeften wat verzorging betreft. Daarom is het handig om het plantenlabel te bewaren dat je bij je plant kreeg of om de informatie daarvan over te nemen. Over het algemeen geldt: kweek orchideeën in speciale orchideeëncompost, geef ze niet te veel water en geef ze van de lente tot de herfst af en toe orchideeënmest.

Als je weet waar je orchidee oorspronkelijk vandaan komt, kun je zijn leefomgeving het beste nabootsen. Veel orchideeën die we als huisplanten houden komen uit tropische gebieden met hoge luchtvochtigheid. In verwarmde huizen is de lucht vaak droog, wat niet ideaal is voor orchideeën. Daarom is het verstandig om de bladeren van je orchidee zo nu en dan, bijvoorbeeld om de twee tot drie dagen, te besproeien met lauw regenwater. Sproei niet op de bloemen zelf.

Dit is een belangrijke vraag die veel wordt gesteld: kun je luchtwortels afknippen bij je orchidee? Over het algemeen kun je dat beter niet doen, aangezien dit ook wortels zijn waarmee jouw plant zichzelf voorziet van voeding. Beter kun je ze eventueel terugleiden naar de potgrond of je kunt de manier waarop deze plant leeft omarmen. Zet de luchtwortels bijvoorbeeld in als decoratie-element: laat ze van een plank of kast af groeien als een hangplant of gebruik orchideeën in een verticale tuin.

Als de wortels rotten of dood en droog zijn kun je ze wel afknippen. Dan heeft je plant er mogelijk zelfs profijt van! Zorg er wel altijd voor dat je plant een paar wortels overhoudt.

Als je uitzoekt wat de ideale standplaats voor orchidee is, zie je dat veel soorten houden van helder maar indirect licht. Een vensterbank op het oosten of westen is dan ideaal. Te veel licht kan de bladeren verschroeien, dus vermijd volle zon met deze planten. Een vitrage, lamellen of raamfolie kunnen helpen om het felle licht te filteren en je plant zo te voorzien van fijn licht.

Om de luchtvochtigheid standaard te verhogen kun je de binnenpot op een schaal met grind of knikkers en water zetten. Zo ontstaat er een vochtige atmosfeer zonder dat de wortels de hele tijd in het water staan. Deze methode is erg geschikt voor tropische orchideeën. Als alternatief kun je ook de plant zo nu en dan besproeien met lauw (regen)water.

Voor orchideeën gelden een paar algemene verzorgingstips, maar toch hebben verschillende soorten net andere vereisten voor een ideale standplaats.

Vlinderorchidee houdt specifiek van constante temperaturen van rond de 18°C. Soorten zoals Dendrobium, Cymbidium en Oncidiumi hebben een avondtemperatuur van minimaal 10°C nodig. Je kunt deze soorten in de zomer buiten zetten op een lichte plek zonder direct zonlicht, maar let er dan wel op dat de drainage goed is als het veel regent.

Veel orchideeën hebben dezelfde verzorging en standplaats nodig. Gebruik bijvoorbeeld speciale potgrond voor orchideeën die potgrond nodig hebben. Plant ze niet in te grote potten, want hoe meer potgrond, hoe langer het duurt voor de grond weer droog is, wat weer kan leiden tot wortelrot. Verder zijn er ook omstandigheden die gelden voor specifieke orchideeën:

Tip! Op zoek naar een orchidee met mooi blad? Dan is een juweelorchidee iets voor jou!

Een voordeel van orchideeën? Je hoeft ze niet regelmatig te verpotten. In tegendeel: veel soorten gedijen beter als de wortels in beperkte ruimte groeien. Na twee of drie jaar is het een goed idee om je orchidee uit zijn oude pot te halen, de oude potgrond te verwijderen zover dat gaat, en hem dan in een iets grotere pot te zetten als de plant niet meer goed in de oude pot past. Gebruik dan ook weer potgrond voor orchideeën.

Tip! Gebruik geen terracotta potten voor orchideeën. De plant houdt zich met zijn wortels namelijk vast aan oppervlakken en dat gaat makkelijker met poreuze terracotta, waardoor verpotten op een later moment soms moeilijk wordt.

Groeit er een jong, nieuw plantje aan jouw vlinderorchidee? Dan kun je deze keiki stekken met ons handige stappenplan. Lees hoe je dat doet in ons artikel over orchidee stekken.

Om een orchidee opnieuw te laten bloeien, is geduld en de juiste verzorging nodig. Zorg voor indirect licht en een hoge luchtvochtigheid, en gun je plant een rustperiode na de bloei door minder water te geven. Wanneer je orchidee is uitgebloeid, snijd of knip je de uitgebloeide bloemstengels terug tot net boven een knoop. Verder is het aan te raden om speciale orchideeënvoeding te mengen door je gietwater tijdens de groei. Ook een temperatuurverschil tussen dag en nacht kan bloei stimuleren.

Misschien ben je dit nog niet eerder tegengekomen, maar orchideeën zoals Phalaenopsis zijn ook prachtige droogbloemen. Een manier om ze mooi te drogen is om ze eenvoudigweg uit te laten bloeien tot de steel geel en droog is. Tenzij er een nieuwe knop aan een nog groen gedeelte op diezelfde stengel komt, knip je de stengel terug tot net na een knoop en kun je de gedroogde bloemen mooi in een vaas combineren met andere droogbloemen.

Knip en schik de bloemen met beleid, want de delicate orchideebloemen zijn flinterdun en papierachtig. Daarin ligt ook hun charme als droogbloem!

Er zijn twee plagen waar orchidee specifiek vatbaar voor is: schildluizen en wolluizen. Je kunt zien dat deze diertjes aanwezig zijn als je kleverige honingdauw op de bladeren ziet of op oppervlakken in de buurt. In een verder stadium kan het ook zijn dat er al zwarte roetdauw op de honingdauw is ontstaan. Schildluizen vind je vooral op bladoppervlakken – zowel de boven- als onderkant van bladeren – en bloemstelen, terwijl wolluizen vooral nieuwe bladeren opzoeken. Verwijder het ongedierte met de hand met een sponsje en wat water of zet een natuurlijke vijand in als het bij meerdere planten voorkomt.

Door te felle zon kan het zijn dat sommige bladeren van je plant zijn verschroeid. Haal de beschadigde bladeren niet van je plant af, tenzij je plant nog een aantal gezonde bladeren overhoudt daarna. Over het algemeen weet je plant het beste hoe hij om moet gaan met een kapot blad en de kans bestaat dat deze vanzelf afsterft. Dan kun je het blad verwijderen zodra het droog en dor geworden is.