De juiste orchidee op de juiste plek: dit moet je weten

Rogier & Marieke vertellen
Angraecum cucullatum

Niet zo dol op orchideeën? Je bent niet de enige, want ze hebben specifieke zorg nodig. Maar het is verkeerd om te denken dat je dan geen enkele orchidee kunt waarderen, omdat er zo ontzettend veel soorten zijn. Er is een orchidee voor iedereen.

Marieke van der Eerden (plantenkenner en -verzamelaar, stekt en zaait zo veel mooie planten dat ze zelfs in een lokale winkel verkocht worden) en Rogier van Vugt (conservator van de kassen van de Hortus Botanicus Leiden en plantenkenner pur sang) gaan in gesprek.

Vlinderorchideeën houden niet van vertroeteling

Phalaenopsis amabilis wilde orchidee
Phalaenopsis amabilis, de wilde plant waarvan de meeste kamerorchideeën een nazaat zijn.

Marieke: Ik moet iets opbiechten, Rogier: tot voor kort kwam er geen orchidee meer hier in huis … Jaren terug had ik twee vlinderorchideeën (Phalaenopsis) en had het plan opgevat ze beter te verzorgen, in de hoop om meer bloemen te krijgen, of zelfs keiki’s. Dat zijn scheuten waar een nieuwe orchidee uit komt. Keiki is Hawaiiaans voor ‘kleintje’. Dat leek me een leuke uitdaging! Dompelbadjes, voeding, ik deed zó mijn best. Je voelt hem al aankomen … Daar is de vlinderorchidee helemaal niet van gediend! Maar het ergste moet nog komen.

Om de planten er bovenop te helpen fabriceerde ik een tropische kas: met hoge luchtvochtigheid en lekker warm! Tot ik een dag in de zomer niet goed oplette en de arme planten keihard verbrandden op mijn dakterras op het zuiden. Samen met mijn goede bedoelingen gooide ik de planten weg. Bekijk het maar met je orchideeën!

Rogier: Ha. Dit klinkt mij heel bekend. Ik heb tien jaar bij een orchideeënkweker gewerkt en daar hoorde ik dit soort verhalen regelmatig. Orchideeën, de elite van de kamerplanten, zijn niet ieders favorieten.

Complete gids voor kamerplanten

Cover Complete gids voor kamerplanten

Omring jezelf jaarrond met groen, met kamerplanten! Hoe verzorg je ze? Op welke plek zet je welke plant, en hoe kun je ze zelf stekken of zaaien? Samen met de allerbeste experts maakten we bij Gardeners’ World de speciale uitgave ‘Complete gids voor kamerplanten’, met antwoord op al deze vragen. Op naar een indoor jungle!

Er is een orchidee voor iedereen

orchidee op schors

Toch, als ik hier even voor de orchidee mag opkomen, is de oorzaak van dergelijke ellende bijna altijd de minder goede keuze van de koper.

Er zijn in de natuur alleen al zo’n dertigduizend verschillende soorten orchideeën en deze komen voor van boven de poolcirkel tot diep in stomende, hete jungles. Specifiek niet van orchideeën houden is dan bijna onmogelijk. Wat wel kan, is dat bepaalde orchideeën gewoon niet bij je passen maar er is echt een orchidee voor iedereen.

orchideeen op schors marieke

Marieke: Je hebt gelijk! Ondertussen heb ik er een aantal gevonden die bij mij passen. Op de foto van mijn trolley zie je een stuk schors hangen met daarop drie kleine orchideeën (Mediocalcar, Dendrobium lichenastrum en een Barbosella). Net als de vlinderorchidee, die iedereen kent, groeien deze plantjes dus niet in aarde, maar op de schors van een boom. Dit heet een ‘epifyt’. In huis boots ik zo het leven in een boom na. Om de zoveel tijd dompel ik het stuk schors onder water en hang ik het weer terug. Makkelijk!

Orchideeën groeien niet zomaar in potgrond

Rogier: Veel van de orchideeën die wij houden als kamerplant zijn inderdaad epifyten. Deze planten spraken in de Victoriaanse tijd enorm tot de verbeelding en ontketende een echte orchideeën-hype. De status van de orchidee als elitaire en kostbare plant was geboren en nog steeds vinden we alles wat met orchideeën te maken heeft een stuk bijzonderder dan met andere planten. Of het nu om kamerplanten of toiletverfrissers gaat.

Dit betekent wel dat we nu met planten te maken hebben die het niet zomaar in potgrond doen. Schors is een bekend ingrediënt van orchideeënsubstraat. Verder zit er vaak wat turf of kokosvezel in en soms piepschuim. Het allerbelangrijkste ingrediënt is echter lucht. Deze planten hebben graag lucht aan de wortels en willen ook dat de wortelkluit snel weer opdroogt tussen de watergeefbeurten door.

Orchideeën verpotten: niet bij aankoop

Corybas caudatus
Corybas caudatus, een grappig miniatuurorchideetje.

Marieke: Dat snelle drogen gebeurt ook uitstekend op zo’n stuk schors en is ook de reden dat orchideeën het beter doen in kleine potten. Verpot een orchidee nooit bij aankoop want dan kunnen de bloemen er zomaar af vallen. De vastigheid van een kleine pot geeft ze de stevigheid van het groeien op een boomtak. Als de plant gaat wiebelen wordt als eerste de overtollige ballast afgeworpen en dat zijn de bloemen.

Alleen als de grond nagenoeg verteerd is of de plant echt de pot uitbarst, is het tijd om te verpotten. Dit is doorgaans eens in de twee à drie jaar. Omdat de grond van zichzelf bijna geen voedingsstoffen bevat, is het belangrijk wel af en toe te mesten met orchideeënmest.

Orchideeën met mooie bladeren

Rogier: Vaak worden orchideeën gezien als planten met mooie bloemen, maar lelijke bladeren. Maar dat is onterecht. Er zijn heel veel prachtige en vrijwel onbekende soorten die ook qua plant eigenlijk best mooi zijn. Dit zijn de echte liefhebbersplanten en vaak de zuivere soorten zoals ze ook in het wild voorkomen. Enkele van mijn favoriete soorten vallen hieronder, zoals de kleine Corybas-orchideetjes. Met een beetje passen en meten doen deze het ook prima in huis, bijvoorbeeld in een terrarium.

Een bijzondere groep zijn juweelorchideeën. Deze schoonheden moet het juist van hun blad hebben. Daar komen we later nog eens op terug, want zij verdienen een eigen artikel.

Orch-ideeën van Marieke en Rogier

Bulbophyllum habrotinum
Bulbophyllum habrotinum, een wilde orchidee met uitzonderlijke bloemen.

Enthousiast geworden over orchideeën, maar wil je iets anders dan die overbekende vlinderorchidee? Dat snappen we! Hier vind je een indeling van orchideeën per plek in huis.

Orchideeën bij een raam op het zuiden

Deze plek ontvangt veel directe zon en wordt snel warm als de zon schijnt. Eigenlijk is een dergelijk venster alleen geschikt als het dubbel glas heeft. Ook een vitrage tussen het raam en de planten helpt. Hardbladige orchideeën zoals Phalaenopsis, hardbladige Dendrobium en Cattleya maar ook diverse Oncidium doen het hier goed. Ze moeten vaak wel even wennen, dus zet ze er niet vanuit de winkel of een andere plek in de hoogzomer neer.

Met hardbladig wordt bedoeld dat het blad niet makkelijk om een vinger te rollen is.

Orchideeën bij een raam op het noorden

Planten bij een noordvenster ontvangen wel licht, maar geen directe zon. Dit is ideaal voor veel orchideeën met zachte bladeren zoals Odontoglossum, Cambria, Cymbidium, zachtbladige Dendrobium en Miltonia. Ook de venusschoentjes in de vorm van Paphiopedilum en Phragmipedium doen het hier goed. Deze laatste moet je in tegenstelling tot de meeste orchideeën altijd nat houden aan de wortels.

Orchideeën bij ramen op het oosten en westen

Deze plekken zitten er een beetje tussenin en dit geeft wat speelruimte. Als er minstens een paar uur per dag zon is, kunnen de Phalaenopsis en Cattleya er prima gedijen. De wat donkerdere hoekjes of een halve meter van het raam is prima voor de rest. Dubbel glas en/of vitrage maken ook hier weer een enorm verschil.

orchidee roze bloemen

Meer plantenpraat? Volg Rogier en Marieke op Instagram: @rogiervanvugt en @nimmaplants. Meer tips voor vetplanten of waar je zaden kun kopen? Kijk op www.nimmaplants.com/nl/orchidee.

Meer artikelen van Rogier en Marieke:

Meer lezen over:
Kamerplanten
Magazine van Gardeners’ World 04/2024

Gardeners’ World 04/2024

Bestel nu