Complete plantengids: viooltjes

Er zijn verschillende soorten viooltjes die vroeg in het voorjaar bloeien. Daarmee zijn ze een belangrijke bron van nectar voor bijen en andere bestuivers. Veel soorten viooltjes zijn ook eetbaar en toveren een maaltijd om tot een feestmaal. Wil jij ook viooltjes kweken of heb je vragen over je planten? Lees dan vooral verder of ga meteen naar het specifieke onderwerp waar je meer over wilt weten.

Je kunt viooltjes verdelen in verschillende soorten. Leden van de Viola-familie met hun vijfbladige bloemen zijn uitbundige lentebloeiers. Hieronder vallen bijvoorbeeld het maarts viooltje, hondsviooltje en het hoornviooltje. In de lente maken deze planten kleine bloemen aan op korte steeltjes. Het ronde blad is veelal laag-groeiend of uitwaaierend en kan variëren qua kleur van groen tot paarsachtig.

De Viola-familie heeft veel leden. Sommige zul je herkennen als viooltjes, zoals het tuinviooltje (Viola x wittrockiana), een hybride. De term ‘viola’ wordt echter ook gebruikt voor perkplanten die maar kort leven. Deze lijken op tuinviooltjes, maar bloeien in de lente en zomer.

Er zijn trouwens ook soorten die wel de naam viooltje dragen in de volksmond, maar verder weinig te maken hebben met deze groep. Denk bijvoorbeeld aan Kaaps viooltje (Saintpaulia ionantha).

Iedere week iets nieuws leren met tips zoals deze in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Viooltjes planten doe je het beste in de volle zon of halfschaduw in voedingsrijke grond met veel organisch materiaal. Zorg er ook voor dat de grond goed water doorlaat. Je kunt viooltjes kweken in een bostuin, rotstuin, aan de waterkant of onder struiken met een bladerdak dat genoeg licht doorlaat.

In een border kun je viooltjes het beste vooraan zetten, aangezien ze niet zo hoog worden. Omdat viooltjes kleine bloemen hebben, kun je ze het beste in groepjes bij elkaar zetten. Houd een afstand tussen de planten aan van ongeveer 15 cm, zodat ze genoeg ruimte hebben om te groeien. Sommige viooltjessoorten zijn geschikt voor hangmanden of bloempotten.

Wil je viooltjes kweken uit zaad? Zaai dan soorten die ontkiemen in een koude periode in de herfst, zoals maarts viooltje (Viola odorata). Zet de pot of bak waarin je de zaden hebt gezaaid in een koude kas of een andere onverwarmde, beschutte plek buiten. Mocht je viooltjes kweken die geen kou nodig hebben om te ontkiemen, dan kun je deze het beste zaaien in de lente.

Je kunt viooltjes ook goed als plant vinden bij kwekers en tuincentra. Zo ga je te werk wanneer je viooltjes wilt planten:

Wanneer je viooltjes zijn geworteld op hun nieuwe plek, hebben ze verder weinig verzorging nodig. In loop van tijd kan de bloei van volwassen planten wel iets afnemen. Je kunt viooltjes verjongen door ze uit de grond te halen, te delen, en vervolgens weer te planten. In de vroege zomer kun je rommelige of sprieterige planten ook terugsnoeien. Zo stimuleer je ook nieuwe bloei.

Ook kun je door verwelkte bloemen te koppen (foto) ervoor zorgen dat je plant meer bloemen aanmaakt. Als je viooltjes in potten staan, hebben ze meer water nodig dan in de vollegrond, aangezien het water sneller verdampt. Zorg er dus voor dat je viooltjes in pot regelmatig water geeft.

Viooltjes verspreiden en vermeerderen zichzelf, ofwel door middel van uitlopers, ofwel door zichzelf uit te zaaien. Als je viooltjes wilt vermeerderen, omdat je ze bijvoorbeeld op verschillende plekken in de tuin wilt zetten, dan kun je viooltjes delen of stekken.

Eenjarige soorten kun je beter opnieuw zaaien of zichzelf uit laten zaaien, maar meerjarige soorten kun je ook goed delen. Dit doe je het beste in de herfst of lente. Scheur voorzichtig de wortels van de plant los, waardoor er twee of meer planten ontstaan.

Plant de gedeelde viooltjes in verse potgrond. Ze hebben namelijk verse voedingsstoffen nodig om te groeien en meer wortels aan te maken. Je kunt de plantjes ook direct in een ander gedeelte van de tuin planten dan waar ze stonden.

Je kunt ook stengelstekken nemen van meerjarige viooltjes en zo meer viooltjes kweken. Dit doe je het beste in de zomer. Snijd met een scherpe en schone schaar of mes een stengel af met wat blaadjes en nieuwe groei eraan (blaadjes die nog niet zijn ontwikkeld). Zorg ervoor dat je geen stengel stekt die al bloemen heeft, omdat de energie dan eerder naar de bloemen gaat dan naar het aanmaken van wortels en bladeren. Zet de stekken in (turfvrije) zaai- en stekgrond en geef ze water.

In ons artikel over stekken kun je verder lezen over het nemen van stengelstekken.

Viooltjes trekken bestuivers aan met het hun nectar. Zeker viooltjes die vroeg in het voorjaar bloeien, kunnen bestuivers helpen om aan te sterken na de winter. Viooltjes zijn doorgaans niet giftig voor mensen of dieren. Alleen het akkerviooltje is wel giftig voor katten.

Ga je viooltjes kopen als plant? Dit zijn dingen waar je op kunt letten.

Enthousiast om ook viooltjes te kweken? Doe vooral inspiratie op met deze prachtige soorten viooltjes.

Het klassieke maarts viooltje (Viola odorata) heeft kleine, sterk geurende bloemen. Met de neiging om uit te waaieren past deze soort goed in een tuin als bodembedekker onder struiken of in een bostuin.

Lees ook: Inheemse plant: maarts viooltje (viola odorata)

Perfect voor een plek in halfschaduw is het bosviooltje. Dit is een inheemse soort die bloeit in maart en april. Bosviooltjes (Viola riviniana) tonen hun opvallende, donkerpaarse bloemen in maanden waar nog weinig andere bloemen uitkomen.

De geurige bloemen van het hoornviooltje (Viola cornuta, foto) zijn paars met wit of paars met geel, en staan op lange stelen. Ze kunnen goed als bodembedekker staan en bloeien lange tijd.

Met zijn fluwelige, zwarte bloemen en gele hartje, is dit winterharde viooltje een mooie bodembedekker. Ook kan hij goed in potten staan en vooraan in een border.

De tere, zachtroze bloemen van dit winterharde viooltje geven een unieke, frisse uitstraling aan je border. Ze kunnen ook goed gedijen in een pot of bak.

Dit viooltje met bordeauxkleurige blaadjes en een geel ‘gezichtje’ in het midden is deel van de viooltjes-serie Sorbet. Bloemen uit deze serie staan bekend om hun winterhardheid.

Een eenjarig, bodembedekkend viooltje met gele en bruine tekening. Deze hybride soort is groter dan veel viooltjessoorten en kan ook bloeien tijdens de winter.