Complete plantengids: hulst

Het plantengeslacht hulst (Ilex) varieert van kleine struiken tot grote hulst, met uiteenlopende bladvormen, texturen en bontheid en bessen in verschillende kleuren. Hulst roept associaties op met kerst, maar heeft ook buiten de feestdagen veel waarde. Hij is gemakkelijk te kweken en vormt een geweldige aanvulling op tuinen als groenblijvende (gesnoeide) struik of haag.

Hulst, Ilex aquifolium, is een plant met meestal donkergroene, stekelige bladeren en felrode bessen. Er zijn echter veel verschillende soorten hulst met verschillend gekleurde bladeren en bessen – meer dan 400 wereldwijd.

Het blad en de bessen van hulst zijn giftig. Een enkel besje is redelijk onschuldig, maar bij meer dan vijf besjes kun je de volgende klachten verwachten: braken, diarree en soms slaperigheid. 

Vogels zijn dol op de bessen, maar voor paarden kan het giftig zijn. Maar je hoeft niet snel bang te zijn dat een paard van de hulst snoept, door het scherpe blad is dat erg lastig.

Iedere week interessante, handige en inspirerende plantenartikelen in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Deze soorten hulst zijn aanraders:

Meer mooie hulstsoorten zien? Lees ook ons artikel met verschillende Ilex-soorten.

Hulst is een langzaam groeiende plant die gemakkelijk te verzorgen is. Kweek je de plant specifiek voor de bekende bessen? Die groeien in de late herfst tot halverwege de winter aan de vrouwelijke planten. Maar daarvoor moeten de vrouwelijke planten wel bestoven worden, dus je hebt zowel een mannelijke als vrouwelijke plant nodig voor kruisbestuiving. 

Je kunt mannelijke en vrouwelijke hulsten herkennen aan hun bloemen – de mannelijke bloemen hebben prominentere meeldraden. Vergeet niet dat de bessen giftig kunnen zijn voor mensen als ze worden gegeten. Vogels daarentegen zijn dol op hulstbessen. Dus laat ook een deel aan de plant om de vogels te voeren.

De meeste hulstsoorten gedijen goed in vochtige, maar goed gedraineerde grond in zon of schaduw. Een voordeel van hulst is dat de plant groen blijft in de winter en winterhard is. Vanwege de grootte kun je hulst maar beter genoeg ruimte geven. In een border is een plek achteraan een goed idee, of je moet het niet erg vinden om te snoeien.

Hulst planten doe je in de wintermaanden. Graaf een ruime kuil voor je plant, waarin je goed verteerde compost verwerkt. Na het planten vul je het gat op, en stamp je de grond voorzichtig aan rond de basis van de plant. Let erop dat de grond waterdoorlatend moet zijn. Eventueel kun je wat grit door de grond mengen als je op heel massieve grond tuiniert. Ook is het belangrijk dat de plant de ruimte heeft.

Vermoed je dat jouw hulst niet helemaal op de goede plek staat? Dan kun je hem zeker verplanten. Houd dan rekening met dezelfde omstandigheden als wanneer je een Ilex aquifolium plant.

Het is verstandig om de ruim voor de verplaatsing al de wortels rond te steken, zodat ze de kans krijgen om kleinere wortels aan te maken. Na verplanting kan het slim zijn om de struik wat bij te snoeien. Verplanten doe je in de periode dat de groei stilstaat: bij voorkeur in de winter of het vroege voorjaar, bij vorstvrij weer.

Hulst snoeien kan naar behoefte. Ze reageren goed op terugsnoeien en je kunt ze in formele vormen en hagen snoeien, of juist wat vrijer laten. Snoeien moet in de nazomer gebeuren, voordat de nieuwe groei gaat verhouten. 

Heb je een uit de kluiten gewassen struik? Maak dan een meerjarenproject van het snoeien voor een nieuwe vorm. Trek hier gerust twee of drie jaar voor uit. 

Trek handschoenen en kleding met lange mouwen aan, omdat het blad van kan prikken. 

Lagere hulsttakken kunnen dood hout ontwikkelen, vooral op schaduwrijke plaatsen. Verwijder deze, evenals zieke, afstervende of tegen elkaar schurende takken. Sommige hulsten krijgen gekke scheuten – snoei ze terug tot net boven een knop.

Wordt je hulst te groot voor z’n plek? Knip elke tak om een goede vorm te krijgen. Staat je hulst op een plek met beperkte ruimte, dan kun je alle zijscheuten van de stam verwijderen tot op de gewenste hoogte. 

Japanse hulst (Ilex crenata) wordt vaak ingezet als haag of vormsnoei, of als buxusvervanger (als buxus lijdt aan buxusmot). Deze soort moet je in mei en september snoeien om zijn vorm te behouden. Als er drastischer moet worden gesnoeid, zullen ze vanuit het kale hout weer aangroeien.

Bonte hulst heeft soms scheuten die effen groen zijn. Snoei dit snel weg en snoei net terug in het verhoute deel met de gewenste bonte bladeren.

Hulst kun je uit zaad kweken, en dus ook vermeerderen. Verzamel het zaad van de bessen in december, januari en februari. Verwijder het vruchtvlees van de bessen en spoel de kleine zaadjes af. Plant ze vervolgens in (turfvrije) potgrond en laat ze buiten ontkiemen.

Je kunt hulst stekken. Neem hiervoor halfrijpe stekken in augustus en september wanneer je de vormsnoei toepast, of neem in de winter winterstekken (ook wel houtstekken genoemd).

Hulst groeit het beste op vochtige, voedselrijke grond. Hiervoor kun je in het najaar een laag mulch van compost of blad rondom de stam verspreiden. Blijft de groei achter, of ziet het blad er niet zo gezond uit? Dan kun je in het voorjaar organische mest gebruiken. 

Hulst is robuust en relatief probleemloos. De planten kunnen echter worden aangetast door een schimmelziekte, veroorzaakt door Phytophthora ilicis. De schimmel veroorzaakt verkleuring van bladeren en stengels en bladverlies. De ziekte vereist koele, vochtige omstandigheden om te gedijen en is vermoedelijk afkomstig uit Noord-Amerika.

Het probleem is de laatste tien jaar toegenomen en uit gegevens blijkt dat het vaker voorkomt bij deze variëteiten: Ilex aquifolium, Ilex crenata, Ilex × altaclarensis, Ilex dipyrena en Ilex kingiana, Ilex colchica, Ilex pernyi var. veitchii en sommige klonen van Ilex apaca. Er is momenteel geen behandeling mogelijk, maar als je vlekkerige bladeren ziet, knip dan het besmette gebied weg en verbrand het snoeisel om verspreiding te voorkomen.

Hulstvlieg is een kleine vlieg met larven die vlekken veroorzaakt door van de hulstbladeren te eten. Het schaadt de plant niet, maar ziet er lelijk uit. De beste behandelingsmethode is de aangetaste bladeren met de hand verwijderen en vernietigen.