Inheemse plant: wilde cichorei (Cichorium intybus)

Wilde cichorei is een fantastische, rijkbloeiende plant voor de kruidentuin of de siertuin. Zijn bloemkleur is intens hemelsblauw, ook wel azuurblauw genoemd. Dit is een overblijvende plant uit de composietenfamilie (Asteraceae). Zijn blad is gekarteld, langwerpig en aan de onderkant behaard en lijkt best wel op het blad van paardenbloem. De dofgroene, taaie en wat stakerige stengels staan rechtop, zijn gegroefd, meestal ook ruw behaard en (sterk) vertakt. Verder heeft deze plant een lange penwortel.

Wilde cichorei kan makkelijk ruim een meter hoog worden en bloeit uitbundig van eind juni tot en met september, uitlopend tot in oktober. Tijdens de bloei openen zich bij zonneschijn elke morgen nieuwe bloemen, die vaak in de loop van de middag alweer verwelken. Bij somber, grijs weer blijven de bloemen de hele dag dicht.

Wilde cichorei werd vroeger ook als een magische plant van het hemelse zonnelicht beschouwd. Hildegard von Bingen beschreef de plant als zonnewervel, omdat de bloemen met de zon meedraaien. Na een regenbui zijn de bloemen fletser, omdat de aanwezige blauwe kleurstof gemakkelijk oplost in water. De bestuiving wordt hoofdzakelijk door (wilde) bijen en hommels gedaan.

Al bij de Grieken en de Romeinen gold wilde cichorei als een medicinale plant. Hij werd toegepast ter stimulering van de spijsvertering, omdat de plant vooral gunstig inwerkt op de gal en (stoornissen van de functie van) de lever. Verder werd de plant ook gebruikt als middel tegen koorts. Ook in de (vroege) middeleeuwen werd hij in kruidenboeken als heelkruid vermeld. Werkzame stoffen zijn onder andere de bitterstoffen intybine en lactucine.

Verder bevat de wortel van wilde cichorei veel inuline, een stof die een gunstige werking heeft op de darmflora en de bloedsuikerspiegel. Verdere werkzame stoffen zijn onder andere choline en laevuline, in de plantengeneeskunde nog steeds inwendig toegepast bij lever- en maagklachten, verstoppingen, huidaandoeningen en bij gebrek aan eetlust.

Iedere week dit soort handige plantentips in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

De bladeren van wilde cichorei hebben een enigszins bittere smaak. Het jonge blad en ook de bloemen kun je vers in salades verwerken. Je kunt het blad en de stengels ook als gekookte groente eten. Deze plant is verwant aan witlof en andijvie. Zijn gedroogde, geroosterde en gemalen wortels leveren de bekende cichoreikoffie, een uitvinding van twee 17e-eeuwse Franse artsen. In de volksmond noemde men deze surrogaatkoffie ook wel peekoffie.

Wilde cichorei heeft wel wat ruimte nodig, omdat hij sterk vertakt en een forse plant kan worden. Hij groeit bij voorkeur in wat lichtere, niet te zure grond en op een plek waar het ’s ochtend lekker zonnig is. Vooral in het zuiden van Limburg zie je deze plant veel in de bermen. In de stedelijke omgeving is wilde cichorei een mooie soort voor wegbermen en bloemenweides, samen met bijvoorbeeld avondkoekoeksbloem, peen, gewone margriet, duifkruid, muskuskaasjeskruid, slangenkruid, grote centaurie en zwarte toorts.