Zij organiseren een plantenmarkt die écht groen is

Mary Gatacre en Anne Wieggers delen een missie: ze willen laten zien dat een mooie tuin ook gifvrij kan zijn. Vanuit die missie is de Ambachtelijke Plantenmarkt ontstaan, een plek waar eind september het neusje van de zalm aan duurzame kwekers en ambachten samenkomt. Met veel liefde vertellen de vrouwen hoe het zover (en zo groen!) is gekomen.

Foto: Liesbeth Disbergen

We gaan even terug naar pak ‘m beet 2020. Mary, Kate en Laura Gatacre vertelden in Gardeners’ World magazine over hun geliefde Landgoed De Wiersse en Anne kon haar ogen niet afhouden van de historische tuinen vol leven. Wat een voorbeeldplek! Mary: “Wij zien ons landgoed niet alleen als plek van schoonheid en plezier, maar beschouwen het ook als een leerplek voor bewust tuinieren en duurzaam omgaan met de wereld om ons heen.”

In hun liefde voor duurzaamheid vinden Anne en Mary elkaar. “Al wandelend door de prachtige tuinen bespraken we dat een oprijlaan als die van hun gewoon smeekte om een plantenmarkt”, vertelt Anne. Toen in 2023 de toonaangevende Kwekerijdagen Bingerden ophielden te bestaan, grepen de vrouwen de kans om een traditie voort te zetten – maar dan op hun eigen manier. De allereerste editie van de Ambachtelijke Plantenmarkt bood ruimte aan heel veel ambachtelijke, kleinschalige kwekers die zonder pesticiden en mét liefde voor de bodem werken. En dat is op de editie van 2025 niet anders. Sterker nog: de stempel die ze drukken, is alleen maar groener geworden.

Mary legt uit hoe ze samen de plantenmarkt vormgeven: “We hebben ervoor gekozen niet uitsluitend met Skal-gecertificeerde kwekers te werken. Sommige kleinschalige kwekers werken aantoonbaar duurzaam, maar hebben niet altijd de middelen of kiezen er bewust voor om zich niet te certificeren.” Anne herkent dit: “De papierwinkel die het met zich meebrengt is bijna niet te doen. Bovendien is het soms zo dat bepaalde vooruitstrevende duurzame methoden (nog) niet erkend worden door dit keurmerk, waardoor dingen haaks op elkaar komen te staan. Om die redenen is het voor sommige kwekers minder aantrekkelijk of haalbaar om voor een biologische certificering te gaan.”

Wel vinden de vrouwen het erg belangrijk dat bezoekers weten wat voor praktijken ze ondersteunen bij hun aankoop. Daarom brengt de organisatie dit jaar voor het eerst glashelder in kaart hoe elke kweker werkt, welke keuzes hij of zij maakt in de teelt, welke materialen worden gebruikt en hoe de kwekers omgaan met de natuur. Er zijn nu zogeheten duurzaamheidsprofielen ­opgesteld, die je ook als bezoeker kunt inzien op de website van Gardeners’ World magazine.

“Het gaat ons hierbij om transparantie en bewustwording”, legt Mary uit. Anne kent veel van de kwekers die op de markt staan persoonlijk: “Ik heb gezien hoe ze werken, heb hun planten uitgeprobeerd en weet dus wat voor vlees we in de kuip hebben. Maar dat is niet voldoende. Vandaar dat we het ze zelf laten uitleggen.”

Mary vult aan: “Duurzaamheid is natuurlijk een genuanceerd en breed begrip. Veenvrije potgrond, biodiversiteitsbevordering, hergebruik van materialen, geen chemische bestrijdingsmiddelen – al die aspecten spelen een rol voor kwekers.” Om de poort van De Wiersse door te mogen, hebben alle kwekers dan ook een contract ondertekend. “Hierin staat onder andere dat ze zonder pesticiden werken en geen planten inkopen waar dit op kan zitten”, aldus Anne.

Met meer helderheid over het aanbod van kwekers op de markt, willen de tuinvrouwen een lans breken voor veilig en groen plantshoppen. Want met alle verhalen over plofplanten en gifgebruik in de tuinwereld, lijkt de behoefte hieraan te groeien. “We willen kunnen beloven dat wanneer je de poort van De Wiersse door bent, het een veilige plek is om te winkelen”, vertelt Anne. “Zonder dat je bang hoeft te zijn om spijt te krijgen van je aankoop.”

Mary beaamt dit. “Het zit in onze natuur om te zorgen voor de plek om ons heen. Tegelijkertijd leven we in een tijd waarin het moeilijk is om te onderscheiden wat écht goed is voor de natuur. Onze plantenmarkt helpt bezoekers om bewuster keuzes te maken: welke planten je kiest, waar ze vandaan komen, hoe ze gekweekt zijn en wat ze toevoegen aan het geheel.”

Wat hopen de twee vrouwen dat op 27 en 28 september 2025 gaat gebeuren? Anne: “Ik hoop allereerst dat mensen enorm genieten van deze dagen. En ik hoop dat alle aankopen die ze doen als een olievlek Nederland en België gaan vullen met prachtig, gifvrij groen. Verder wil ik graag een signaal afgeven en mensen – en vooral tuincentra en andere kwekers – laten zien hoeveel vraag er is naar echt goede, gifvrije planten.”

Mary hoopt mee op die gifvrije olievlek. “We willen laten zien dat je als particulier daadwerkelijk het verschil kunt maken. Of je nu een balkon hebt of een landgoed. We geloven dat iedere tuin, hoe klein of groot ook, een verschil maakt. Dit begint bij het maken van bewuste keuzes en het begrijpen wat de impact hiervan is: welke planten gebruik je, hoe ga je om met de bodem, water en biodiversiteit. Juist in een wereld waarin het onderscheid tussen ‘goed’ en ‘schadelijk’ soms lastig te maken is, willen we een plek bieden waar die kennis gedeeld wordt.”

Natuurlijk gaan Mary en Anne zelf ook enorm genieten. “Met de markt brengen we mensen samen”, zegt Mary. “Er zijn dit jaar bijna twintig inhoudelijke lezingen van kwekers en tuiniers met een enorme kennis. We hopen dat bezoekers met nieuwe ideeën, planten, gesprekken en vriendschappen naar huis gaan!”

“Voor mij betekent duurzaamheid verantwoordelijkheid nemen voor wat je nalaat, maar ook voor wat je nu doet. Op De Wiersse is dat geen abstract begrip. We zien dagelijks hoe droogte, verzuring en verlies aan biodiversiteit ingrijpen op het landschap, het bodemleven, de bomen en de tuin. En we weten: wat je nu niet aanpakt, schuift door naar de volgende generatie. In de afgelopen jaren hebben we bijvoorbeeld meer dan 10.000 m² gazon omgevormd tot botanisch hooiland. We composteren zelf en zijn gestopt met chemische middelen. En we kiezen, waar mogelijk, voor handwerk in plaats van machines. Schoonheid zit voor ons niet alleen in het bewaren van erfgoed, maar juist ook in de bereidheid om het te laten meebewegen.”

“Het is voor mij een werkwoord. Er wordt zoveel over duurzaamheid gesproken en geschreven. Ik geloof dat je het gewoon moet doen. Dus ondanks alle aanvragen die wij krijgen voor de markt, is er alléén plek voor duurzaam groen. Ditzelfde geldt voor ons magazine. Er is geen plek voor adverteerders die bespoten planten willen promoten. We kiezen onze partners, ondanks dat we geld zullen moeten verdienen om te kunnen bestaan, zorgvuldig. We laten zien dat dit kan. Er zijn veel mensen geweest die op voorhand zeiden dat het niet ging lukken. Na twee uitverkochte plantenmarkten en aldoor stijgende abonnees hebben we laten zien dat het wél kan. ‘Wie stappen zet krijgt grond onder de voeten’, blijkt maar weer. Wanneer je altijd maar naar mitsen en maren luistert verlam je en ga je niet aan de slag.”