Complete plantengids: kattenkruid

Kattenkruid (Nepeta) is een aanlokkelijke, winterharde en makkelijke vaste plant. Hij staat bekend om zijn aromatische blad waar katten verzot op zijn – vandaar zijn naam. In deze plantengids maken we je wegwijs in dit uitgebreide plantengeslacht en ontdek je de beste soorten voor jouw tuin.

Kattenkruid is een geslacht uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae) – net als bijvoorbeeld salvia’s, marjolein, lavendel, munt en nog veel meer. Het blad van Nepeta is groen of grijs-groen en is aromatisch. Aan de stengels groeien van zomer tot najaar kleine paarse of blauwe bloemen met twee ‘lippen’.

Iedere week interessante, handige en inspirerende plantenartikelen in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

Kattenkruid in inheems in Europa, Azië en Afrika, en in Noord-Amerika is hij verwilderd. Er zijn wel meer dan 250 soorten Nepeta en die worden allemaal kattenkruid genoemd. Om onderscheid te kunnen maken tussen al die verschillende soorten, moet je dus kijken naar de botanische naam. Populaire soorten voor de tuin zijn bijvoorbeeld grijs kattenkruid (Nepeta faassenii, foto) en blauw kattenkruid (Nepeta racemosa).

Een van de meest aromatische soorten kattenkruid (maar met minder sierwaarde voor de tuin) is Nepeta cataria (wild kattenkruid, het welbekende ‘catnip’). Hierin zit een hogere dosis van het stofje nepetalacton, waarop de meeste katten (zo’n 80%) nogal wonderlijk reageren. Het opsnuiven van de geur of het eten van de plant, werkt voor hen als een drug. De ene kat rolt ervan over de grond (of over de plant), de ander blijft stil zitten staren of gaat kwijlen of spinnen. De plant is echter niet giftig, en na ongeveer een kwartier is het effect weer voorbij.

Kattenkruid is trouwens niet alleen interessant voor katten, want ook bijen en andere bestuivende insecten houden ervan. Bonus: het houdt muggen juist op afstand.

Nepeta houdt van een zonnige border of verhoogd bed in grond die goed draineert. Zware klei is dus minder geschikt, omdat water in de winter hier moeilijk wegloopt. De meeste soorten kattenkruid kunnen goed tegen droogte, zeker degene met zilvergrijs blad. 

Kattenkruid blijft over het algemeen vrij laag en kan prima vooraan in een border of langs een pad staan. In een verhoogd bed kan hij mooi over de randen hangen. Doordat hij laag blijft maar el breed groeit en zacht van kleur is, staat hij mooi onder rozenstruiken. Of plant hem in grote groepen voor een opvallend effect.

Er zijn meerdere manieren om kattenkruid te kweken. Kies gewoon de methode die voor jou het handigst is.

Heb je al een plant, dan kun je kattenkruid het makkelijkst vermeerderen door ze te delen (ofwel scheuren). Wacht hiermee wel tot de plant een jaar of drie oud is om dat voor de eerste keer te doen. Graaf de plant in de herfst of begin voorjaar op en verdeel de plant in stukken, elk deel met genoeg wortels en stengels. Meng wat compost door de grond, herplant de stukken en geef goed water. 

Je kunt kattenkruid stekken door vroeg in het groeiseizoen een paar stengels af te knippen met minstens drie bladknopen. Knip de onderste bladeren weg en laat de bovenste blaadjes zitten. Zet dan de stek in wat vochtige zaai- en stekgrond. Houd de grond vochtig en je stek zal snel wortels krijgen en gaan groeien. Je kunt de stek overigens ook in een glaasje water laten wortelen. Pot hem op zodra hij wortels heeft.

Tot slot kun je kattenkruid zaaien in het voorjaar of de zomer. Zaai dun in een kleine pot of een zaaibak met vochtige zaaigrond en dek het zaad licht toe met wat grond. Laat tijdens het kiemen de grond niet uitdrogen. Zodra de zaailingen groot genoeg zijn, zet je ze in losse potjes en laat je ze verder groeien tot ze groot genoeg zijn om uit te planten.

Je kunt planten die in potten zijn opgekweekt het hele jaar door uitplanten, hoewel het voorjaar en najaar de beste tijd hiervoor is. Plant je ze in de zomer uit, zorg dan dat ze genoeg water krijgen tot ze goed zijn aangeslagen. Afhankelijk van de soort zet je de planten 30 tot 60 cm uit elkaar.

Wanneer kattenkruid eenmaal goed groeit, heb je er geen omkijken naar. De plant bloeit over een lange periode, maar het is goed om hem na de bloei terug te knippen om de plant in vorm te houden. Deel de plant verder om de paar jaar om hem jong en groeikrachtig te houden.

Wanneer de eerste bloeiperiode voorbij is, knip je de stengels die hebben gebloeid terug. De jonge aanwas die nog niet gebloeid heeft, laat je zitten. Zo krijgt de plant  een mooie struikachtige vorm en krijgt hij de kans om nog eens te bloeien.

In het najaar zal de plant (afhankelijk van het weer) bovengronds afsterven. Laat de dode bladeren en stengels in de winter gewoon zitten en knip ze pas in het voorjaar terug, want lieveheersbeestjes overwinteren graag hierin.

Kattenkruid kent maar weinig problemen als je hem op de juiste plek zet. Planten doen het alleen niet goed als ze in erg zware en slecht afwaterende grond staan. Bij te veel schaduw hebben ze het ook moeilijk. In erg droge zomers kan de plant last krijgen van meeldauw. Knip de aangetaste stengels af en gooi die weg.

Je kunt kiezen uit heel veel variëteiten kattenkruid, die verschillen in vorm, groeiwijze en grootte. Dit zijn een paar aanraders:

Lees ook: Dit zijn de mooiste soorten kattenkruid