Complete plantengids: vijgenboom

Vijgenbomen zijn met hun mooie, geurende blad een geweldige aanwinst voor je tuin. Oorspronkelijk vind je vijgenbomen in Azië, Syrië en Perzië (het hedendaagse Iran), maar er zijn ook enkele winterharde vijgenbomen die het in Nederland en België goed doen.

De vijgenboom, Ficus carica, is een bladverliezende en vruchtdragende kleine boom of struik uit de moerbeifamilie. Het handnervige blad is dik en leerachtig, donkergroen en behaard aan de bovenkant, en behaard met witte nerven aan de onderkant. De boom houdt eigenlijk van een warm klimaat, maar er zijn ook soorten die het in een koeler klimaat goed doen.

Iedere week interessante, handige en inspirerende plantenartikelen in je mailbox? Meld je dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief!

De onrijpe vruchten en het blad kunnen voor honden, katten en paarden mild giftig zijn als ze opgegeten worden. De rijpe vruchten zijn onschadelijk, al werken ze wel laxerend, dus eet er niet teveel van.

Vogels zijn verzot op de rijpe vijgen, dus laat er vooral ook een paar voor hen hangen. In warme klimaten worden vijgen bestoven door vijgenwespen. Maar aangezien die hier niet voorkomen, zijn de vijgensoorten die we hier kweken parthenocarpe. Dat betekent dat de vruchten kunnen rijpen zonder dat er bestuiving heeft plaatsgevonden.

Vijgenbomen die het goed doen in Nederland en België, zijn onder andere de cultivars ‘Brown Turkey’ of ‘Brunswick’. Die zijn allebei winterhard en zullen zelfs in matige zomers nog oogst opleveren. Deze bomen zijn allemaal zelfbestuivend, dus je hebt maar één boom nodig om vruchten te krijgen. Deze vijgenbomen kun je trouwens ook binnen in een pot planten.

Zorg dat bomen in potten altijd genoeg water krijgen en geef ze om de paar weken een vloeibare tomatenvoeding zodra de eerste vruchten verschijnen.

Zet een vijgenboom op een warme, beschutte plek in de volle zon. Zet hem in een pot of gebruik ondergegraven stenen om de wortelgroei in de grond te beperken. De boom groeit daar beter van. Langs een zonnige muur leiden is ook een goed idee, omdat de warmte die van de muur afstraalt de boom ’s nachts warmer houdt.

De beste tijd om een vijgenboom in de tuin te planten is eind winter of in het voorjaar. De boom heeft dan ruim genoeg tijd om aan te slaan voordat de volgende winter begint. Maak het plantgat diep, want de boom heeft een lange penwortel.

Het vermoeden bestaat dat vijgenbomen het beter doen als hun wortels een beetje krap in de ruimte zitten. Daarom kun je vijgen prima planten in grote, diepe potten. Door het beperken van de wortelgroei voelt de vijg zich thuis. Leg scherven van een terracotta pot op de bodem voor een goede drainage en voeg dan potgrond met extra voeding toe. Zet de pot op potvoetjes om water makkelijker weg te laten lopen.

Gaat het onverhoopt een keer echt streng vriezen, pak de vijgenboom dan in met vliesdoek of – als je hem langs een muur hebt geleid – omwikkel de takken met stro. Vijgenbomen in pot verplaats je naar een koele schuur of kas.

Verwijder de bescherming zodra het weer het toelaat, Geef de boom in de lente een goede voeding en mulch met goed verteerde stalmest of compost. Vijgen in potten zet je weer buiten.

Wil je elk jaar weer volop vijgen oogsten, dan moet je een vijgenboom snoeien. Dat is helemaal niet zo lastig, maar doe het wel op het juiste moment, namelijk tijdens de rustperiode van de boom in de winter. Zo voorkom je dat de boom sap gaat ‘bloeden’. Draag bij het snoeien altijd handschoenen, want het sap is zeer irriterend voor de huid en de ogen.

Je kunt vijgenbomen leiden in waaiervorm. Zo kun je de groei makkelijk controleren en zorg je voor voldoende lucht en licht voor de vruchten om af te rijpen. Bind de nieuwe scheuten aan zodra ze verschijnen. Eind winter knip je dode of beschadigde takken weg en in de zomer nijp je de helft van de groeitoppen uit de hoofdtakken van je waaier. Zo ontstaat er lager op de boom meer aanwas.

Meer lezen: Een vijgenboom snoeien, wanneer en hoe doe je dat?

Een jaarlijkse mulch van compost of goed verteerde stalmest houdt de grond waarin je vijgenboom staat vruchtbaar en onderdrukt onkruid. Zodra je de eerste vruchten ziet verschijnen, kun je de boom om de paar weken een vloeibare tomatenvoeding geven.

Vijgenbomen in potten kun je het beste elke twee of drie jaar verpotten. Wordt de boom te groot om te verpotten, haal dan zoveel mogelijk grond weg van het oppervlak en vul het aan met verse potgrond.

De meeste vijgen die buiten groeien zijn eind zomer rijp om te oogsten. Je kunt de vruchten plukken tot ongeveer het einde van september of begin oktober. De vijgen zijn rijp als takken doorhangen en de vruchten omlaag hangen. De vruchten voelen zacht aan en als je er zachtjes in knijpt, kunnen ze openbarsten.

Aan vijgenbomen zie je vaak vruchten hangen die zich in verschillende ‘levensfasen’ bevinden. De kleine vruchtjes ter grootte van een erwt die in het najaar verschijnen, vormen de oogst van volgend jaar. De vijgen die in het voorjaar en de vroege zomer zijn gaan groeien in in oktober nog niet rijp zijn, zullen in ons klimaat niet meer rijp gaan worden. Verwijder die eind najaar, zodat volgend seizoen alle energie naar de kleine, overwinterende vruchtjes gaat.

Vijgen smaken het best wanneer ze vers geplukt en door de zon verwarmd zijn. Maar alles wat je niet meteen opeet, kun je drogen of bijvoorbeeld verwerken tot vijgenjam.