Paddenstoelen in de tuin: gevaarlijk, of laten staan?

Het hele jaar kun je paddenstoelen tegenkomen in je tuin. Wist je dat er in Nederland en België ruim 5000(!) beschreven soorten paddenstoelen zijn? Maar welke paddenstoelen zijn nuttig, en welke niet? In dit artikel lees je alles wat je moet weten over paddenstoelen in de tuin.

Paddenstoelen zijn ontzettend nuttig in de tuin. Naast dat ze de meeste planten helpen en rottend materiaal opruimen, worden ze ook gegeten door allerlei dieren. Denk aan insecten en slakken, maar ook zoogdieren en vogels kunnen ervan eten. In paddenstoelen zelf wonen en schuilen ook allerlei (miniscule) insecten. Alle paddenstoelen hebben nut, maar sommige soorten zijn wel minder wenselijk dan anderen omdat ze gezonde planten kunnen beschadigen, zie daarvoor het volgende onderwerp.

Paddenstoelen, of eigenlijk de zwamvlok (mycelium), vormen een essentieel onderdeel in de natuur, en ook in jouw tuin. Grofweg kun je ze in delen in vriend (mycorrhiza), vijand (parasiet) en vuilnisman (saprofyt). Soms hebben paddenstoelen een dubbelrol. Leer meer over je vrienden en je vijanden!

Verreweg de meeste paddenstoelen (70%) bestaat uit opruimers (saprofyten), de vuilnismannen. Zij ruimen dood materiaal op en recyclen dit. Organismen worden als mineralen en andere elementen terug in de grond gebracht, waar voornamelijk planten van profiteren. Zij hebben dit namelijk nodig om te kunnen groeien (voeding).

Bekende opruimers (saprofyten) zijn:

Van alle planten op aarde heeft zeker 80% een innige relatie met paddenstoelen. De symbiose tussen deze paddenstoelen (mycorrhiza) en planten en bomen is voordelig voor beiden. De paddenstoelen ontvangen suiker van de plant en de paddenstoelen geven mineralen en andere voedingsstoffen uit de bodem aan de plant. De band is bij sommige soorten zo innig, dat de schimmeldraden (hyfen) in de cellen van haarwortels van de planten groeien.

Bekende vrienden (mycorrhiza):

Een deel van de paddenstoelen zijn vijandig (parasiet) naar andere planten en organismen. In het geval van planten zoeken schimmeldraden een ingang in de levende plant en vallen deze aan. Ze gebruiken de voedingsstoffen voor hunzelf en geven niks terug aan de gastheer. Sommigen doden uiteindelijk de plant zullen dan omschakelen naar opruimer.

Bekende vijanden (parasieten):

Je hebt enorm veel soorten paddenstoelen en je kunt vele soorten ook in je tuin aantreffen. Het is vaak lastig te zien om welke paddenstoel het precies gaat, maar je mag ervan uitgaan dat het vaak opruimers of vrienden zijn. Ook parasitaire paddenstoelen kun je tegenkomen natuurlijk, zoals soorten van de honingzwammen. Bekijk hier 8 soorten paddenstoelen die je kunt herkennen in je tuin.

Het is belangrijk ervan uit te gaan dat je paddenstoelen niet kunt eten. Je hebt veel eetbare paddenstoelen, maar zonder de juiste kennis kun je je gemakkelijk vergissen. Veel eetbare paddenstoelen hebben (zeer) giftige soorten die erop lijken. Een bekend voorbeeld is de groene knolamaniet, deze lijkt sterk op de weidechampignon op eerste gezicht, maar is dodelijk bij inname. In het Engels noemen ze deze ook wel ‘Death cap’. Pluk dus nooit zonder de juiste voorkennis!

Ja, je kunt zelf eetbare paddenstoelen kweken. Dit kan in je tuin, maar je hebt ook manieren waarop je dit binnen kunt doen.

Ken je appels? Natuurlijk ken je die; het zijn de vruchten van de appelboom. Eigenlijk kun je paddenstoelen hiermee vergelijken. Onder de grond heb je een groot netwerk van schimmeldraden, ook wel mycelium genoemd. Mycelium verteert plantenresten of maakt gebruik van andere organismen (parasiet). Daarover verder meer!

Als het tijd is om voort te planten, vormt het mycelium een beginnend vruchtlichaam (Primordium). Dit kleine, witte ‘puntje’ groeit vervolgens uit tot een paddenstoel. Dit kan snel gaan, soms al binnen enkele dagen. Dit komt omdat paddenstoelen hun cellen niet delen, zoals wij, maar rekken ze uit met vocht. Zo heeft een uitgegroeide paddenstoel vrijwel evenveel cellen als het primordium.

Voortplanting bij paddenstoelen werkt nét even anders dan bij andere organismen. Dit kan ongeslachtelijk, maar ook geslachtelijk. Dit laatste gebeurd met sporen. Sporen zijn zeer klein, tussen een tweeduizendste en eentiende millimeter en nauwelijks zichtbaar. Omdat ze zo klein, zweven er altijd wel sporen in de lucht en verspreiden ze zich over de gehele wereld.

Elke spore bevat een celkern, die de helft van het erfelijke materiaal heeft van ouder-paddenstoel. Als de spore ergens landt en de omstandigheden goed zijn groeit deze uit tot een nieuw schimmeldraad (secondair mycelium). Als deze een ander secondair mycelium tegenkomt van dezelfde schimmelsoort, versmelten ze tot het primaire mycelium en groeit er een nieuw groot schimmeldradennetwerk uit waar weer nieuwe paddenstoelen uit groeien.